Oto początek książki „Chłopstwo. Historia bez krawata” prof. Mateusza Wyżgi. Utopia to czy dystopia? Do czego prowadzi narracja?
Profesor Mateusz Wyżga. Chłopskie dziecko, zdejmuje krawat i profesorską togę, ale odrzuca też politykę, ideologię i historię wydarzeniową. Pisze historię chłopstwa na laptopie, lecz nie przy swoim profesorskim biurku w Krakowie, a wśród pól i łąk. W przerwach zakasuje rękawy, wsiada do traktora lub chwyta widły. Jak wygląda „prawdziwy obraz” polskiego chłopstwa i polskiej wsi? Obraz wolny od mód, polityki i stereotypów? We współczesnej pogoni za ekoświatem lektura pozwala nam spojrzeć za siebie. Tam, na polskiej wsi, to za czym gonimy, mają od wieków.
Kimże, jak nie władcą marionetek, jest historyk, ściskający w rękach żywoty chłopskie zawieszone na sznurkach swej opowieści, dawno już przebrzmiałe, pokropione przez księdza i przyklepane przez grabarza? Nie pamięta o nich
już prawie nikt. M. Wyżga, Chłopstwo. Historia bez krawata
Chłopstwo, wieś, praca na roli, rytm pór roku. Czym są? Dla nas i w nas. Czy się zmieniają? W czym są niezmienne?
Aby zrozumieć – nierzadko stereotypowo postrzegane – chłopstwo i wieś właściwie, by poczuć ich zapach, zachwycić się ich kolorami, trzeba człowieka, który byłby i naukowcem badającym temat dogłębnie, i samorządowcem potrafiącym wsią zarządzać oraz znającym jej problemy, i wreszcie chłopem, który na wsi się urodził i dla niej pracował. [za: wydawnictwo Znak]. Tym człowiekiem jest nasz Gość Poranka – prof. Mateusz Wyżga, historyk, wieloletni sołtys rodzinnej wsi Dziekanowice, działacz społeczny. W audycji opowiadał nam więcej o swojej – tajemniczo zaczynającej się książce pt. „Chłopstwo. Historia bez krawata”.
Mateusz Wyżga
- Niejako własne życie stało się dla mnie pewnym artefaktem, sam dla siebie stałem się źródłem badań. Byłem jednocześnie młynarzem i piekarzem w jednym, dało mi to zupełnie inne pola manewru do pisania o historii. Nie jest to popularna metoda - mówił w audycji Mateusz Wyżga.
Autor, który oprócz zajmowania się historią, był też sołtysem i muzykiem czynnie zaangażowanym w życie wsi, zastanawia się w swojej książce nad pewną ciekawą podstawową kwestią: skąd się wzięli chłopi w Polsce? Idąc śladem źródeł archeologicznych, geograficznych i historycznych, ale mając do nich wysoce krytyczny stosunek, chce dotrzeć do wiedzy o rzeczywistości, której te źródła nie pokazują wprost. - Bohater zbiorowy jest wielkim niemową, najwyższy czas zająć głos w dyskursie o naszej chłopskiej genezie, jak najbliżej znaleźć się pulsu wsi - mówił w audycji.
Ponadto w Poranku:
- Zwiedziliśmy wystawę „Skarby śląskiej szafy” w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu: Strój śląski na powrót w modzie. Z jednej strony młodzi projektanci znajdują w nim inspiracje do tworzenia własnych projektów, z drugiej tradycyjne, odświętne stroje ludowe z powrotem ubierane są na ważne uroczystości. Unikatową w skali kraju wystawę etnograficzną "Skarby śląskiej szafy" podziwiać można od wczoraj w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. W ramach wystawy przeprowadzony zostanie także cykl warsztatów dla dzieci. Wystawę "Skarby śląskiej szafy" w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu można zwiedzać do końca września przyszłego roku.
06:32 PR2 2022_09_24-07-50-59 slaska szafa.mp3 Na zwiedzanie wystawy, z jej kuratorką Anną Grabińską-Szczęśniak, wybrała się Dorota Stabik.
- Zrelacjonowaliśmy warsztaty instrumentalne i śpiewacze „Bez Nut” (muzyka z regionu łęczyckiego): Muzyka wiejska w centrum wielkiego miasta? Takie historie znamy chociażby z Warszawy, Poznania czy Lublina - w tych miastach, dzięki inicjatywnie młodych pasjonatów, na brak potańcówek i warsztatów nie można narzekać. Dzisiaj przed nami jednak historia nieco inna, a przez to tym bardziej niezwykła. W jednej z parafii na łódzkim Widzewie, zaciekawiony historiami swoich parafian, proboszcz postanowił zorganizować dla nich wydarzenie, które pozwoli lepiej im się poznać i spędzić czas tak, aby możliwie zbliżyć do siebie pokolenia. Trafił na Kapelę im. Tadeusza Kubiaka kontynuującą folklor łęczycki i zdecydował, że to właśnie muzyka ludowa pozwoli osiągnąć to, na czym mu tak zależało. Wydarzenie, które odbyło się w ubiegłą sobotę okazało się niebywałym sukcesem, przyciągnęło tylu parafin, że ich liczba zadziwiła wszystkich. To udowodniło, że muzyka tradycyjna - jak żadna inna - potrafi jednoczyć pokolenia.
07:18 PR2 2022_09_24-08-10-00 widzew.mp3 Obrazek z warsztatów Bez Nut (Poranek Dwójki)
- Z dyr. Zbigniewem Skuzą odwiedziliśmy wystawę „Maszyny i narzędzia rolnicze w zbiorach Muzeum Wsi Radomskiej”
06:57 PR2 2022_09_24-08-38-38 SKuza.mp3 Maszyny w Muzeum Wsi Radomskiej (Poranek Dwójki)
- Z prof. Violettą Wróblewską i Patrycją Zisch wprowadzimy Słuchaczy w nowy cykl „To było tak...” poświęcony bajarzom i opowieściom ludowym
- Porozmawiamy z malijskim wirtuozem kory – Ballake Sissoko. Kora – subtelna, relaksująca, magiczna, przekazywana z pokolenia na pokolenie w rodzinach tradycyjnych muzyków. To instrument strunowy, nazywany też afrykańską harfą, z pudłem rezonansowym i długim mostkiem, na którym zaczepione są struny. Korę stawia się przodem do siebie, na ziemi, między nogami i szarpie struny kciukami i palcami wskazującymi obu dłoni. To instrument-symbol, ważny dla muzyków wielu krajów. Malijskim mistrzem kory jest Ballaké Sissoko, z którym podczas festiwalu Jazz a Vienne pod francuskim Lyonem spotkała się Hanna Szczęśniak, by porozmawiać o nauce gry na korze, językach muzyki, sztuce słuchania i improwizacji.
08:29 PR2 2022_09_24-09-15-45 Ballake.mp3 Ballake Sissoko i jego kora (Poranek Dwójki)
PLAYLISTA
- Florence Beatrice Price Adoration Daniel Hope Zürcher Kammerorchester
- Ballake Sissoko & Salif Keita Guelen
- Antonin Dworzak Tercet C-dur na dwoje skrzypiec i altówkę, op. 74, B. 148 Scherzo Emerson String Quartet
- Khrystyna Soloviy Amerytskyi Kray
- Marina Baranova The Canopy of Heaven
- Trio Joubran Nawwar
- Nicola Matteis Diverse bizzarrie sopra la vecchia sarabanda o pur Ciaccona Theotime Langlois de Swarte, Thomas Dunford
- Antonin Dworzak, Kwartet fortepianowy nr 2 Es-dur cz I wyk. Jan Vogler Quartet
- Erik Satie Gnossiennes, V. Modéré Pietro Roffi, Alessandro Stella
- Ibrahim Maalouf Le grand voyage Haidouti Orkestar
- Chloe Flower When I See You Again
- Ballaké Sissoko, Piers Faccini Kadidja
- Ernesto Lecuona Siboney Ruben Gonzalez
- Alim Quasimov, Fargana Quasimov Eshqin Mehebbeti
- Hector Berlioz Jeu sur la symphonie fantastique Ballaké Sissoko, Patrick Messina, Vincent Ségal
- Elliot Jacqués Blossom Waltz
- Kapela od Olkusza Polka
- Thomas Campion What if a Day Rosemary Standley, Helstroffer’s Band
- Matthieu Saglio, Ricardo Esteve, Vincent Peirani Bolero Triste
***
Tytuł audycji: Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 24.09.2022
Godzina emisji: 7.00
