Szczycimy się faktem, że uciekający z całej Europy przed prześladowaniami Żydzi znaleźli schronienie w Polsce – w Po-lin, „miejscu, w którym mogli odpocząć”. Ale co poza tym wiemy o historii Żydów w jednym z pierwszych miejsc ich osadnictwa, w Krakowie? Monumentalna i jednocześnie wciągająca opowieść o krakowskiej społeczności żydowskiej wypełnia białą plamę w polskiej historiografii.
W obszernej i ilustrowanej pracy autorzy prowadzą czytelnika przez żydowskie dzieje począwszy od średniowiecza i pierwszych przybywających do Krakowa grup Żydów. Wyjaśniają powody przenosin do Kazimierza, opisują rozwój żydowskiego Krakowa w „złotym wieku” ery Jagiellonów, udział Żydów w polskim ruchu narodowym czasów rozbiorów i ich rolę w odrodzeniu Polski. Gwar krakowskich ulic był przez stulecia niepowtarzalną polifonią jidysz, hebrajskiego i polskiego. Temu, jak umilkł, poświęcone są rozdziały dotyczące czasu Zagłady. Monografię kończy część odnosząca się do odrodzenia życia żydowskiego po wojnie i próbach przywrócenia pamięci o żydowskim Krakowie.
Na kartach książki znajdziemy też informacje o życiu codziennym i wiele nieoczywistych wątków dotyczących społeczności żydowskiej, jak jej kontakty z dworem królewskim czy barwny obraz półświatka. Poznamy wielkich kabalistów i słynnych rabinów, specyfikę ruchów mesjańskich, chasydyzmu i „żydowskiego oświecenia”. Dowiemy się także o działalności organizacji Żydów krakowskich poza granicami Polski. [mat. prasowe]
Dzieje krakowskich żydów w sobotnim „Poranku Dwójki” przybliżyli nam dr Edyta Gawron (adiunktka w Zakładzie Historii Żydów Uniwerstytetu Jagiellońskiego) i prof. Michał Gallas (kierownik Zakładu Historii Judaizmu i Literatur Żydowskich oraz Pracowni Badań nad Historią i Kulturą Żydów w Polsce i Relacjami Polsko-Żydowskimi im. Marcella i Marii Roth na Uniwersytecie Jagiellońskim), redaktorzy i współautorzy monografii „Nie tylko Kroke. Historia Żydów krakowskich”.
Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:
- 7:50 Zapowiedź sobotniego koncertu „Kolędy bez granic”. Na program koncertu składają się kolędy i pieśni bożonarodzeniowe z bogatego repertuaru wiejskich kolędników pogranicza polsko-ukraińskiego, a także muzyka instrumentalna okresu świątecznego z terenów Ukrainy i Polski.
06:48 PR2 2023_01_14-07-48-02 iwan.mp3 Zaproszenie na koncert Kolędy bez granic (Poranek Dwójki)
- 8:10 Zapowiedź 54. Żywieckich Godów, które trwają od 14 do 29 stycznia w Żywcu, Milówce i Bielsku-Białej, a które w tym roku, z inicjatywy NIKiDW, będą miały miejsce 16 stycznia także w Warszawie. W 2016 roku kolędowanie dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie wpisano na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W poniedziałek, z inicjatywy Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi, będzie można zobaczyć jak takie żywieckie kolędowanie wygląda obecnie. A jak wyglądało w przeszłości? W 1985 roku, w trakcie trwania 16. Żywieckich Godów, Zbigniew Korzeniowski, dziennikarz Polskiego Radia Łódź, przygotował reportaż.
Na tegoroczną, warszawską odsłonę “Żywieckich Godów” zapraszała Katarzyna Saks. Przypomnę, żywieckich kolędników będą mogli Państwo spotkać w poniedziałek w okolicach południa na Placu Zamkowym w Warszawie. A w reportażu sprzed 38 lat wypowiadali się: doktor Janusz Kamocki, Józef Mikś i profesor Roman Reinfuss. Przegląd Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody” potrwa do 29 stycznia w Żywcu, Milówce i Bielsku-Białej.
07:02 PR2 2023_01_14-08-10-17 zywieckie gody.mp3 Inauguracja 54. Żywieckich Godów (Poranek Dwójki)
- 8:35 Wspomnimy zmarłego 13 stycznia br. profesora dr. hab. Mariana Pokropka. Wybitny etnograf, specjalista od kultury materialnej przyczynił się do rozwoju polskiej etnografii. Był wieloletnim pracownikiem Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, a także założycielem Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej w Otrębusach.
11:44 PR2 2023_01_14-08-36-38 pokropek wspomnienie.mp3 Pożegnanie prof. Mariana Pokropka (Poranek Dwójki)
- Zobacz także: Etnograficzne opus magnum prof. Pokropka
- 8:50 Przypomnimy cykl „Pierwsze kroki”: zbójnicki cz. 2, opowiada Krzysztof Trebunia-Tutka
- 9:10 fragmento rozmowy z Black Flower – belgijskimi muzykami, wykonującymi muzykę z pogranicza ethio jazzu, afrobeatu i psychodelii. Jazzowo-elektroniczna, belgijska grupa Black Flower w swoich tradycyjnych inspiracjach sięga między innymi po afrobeat, muzykę Etiopii czy jamajski dub. Najnowsza płyta zespołu Magma jest dziś naszą Płytą Poranka. O multikulturowej Brukseli, relacjach muzyki z otaczającym ją światem, wschodnich i zachodnich tradycjach edukacji muzycznej oraz o związkach rytmu z ciałem i oddechem z liderem zespołu, którym jest multiinstrumentalista i kompozytor, Nathan Daems,
09:35 PR2 2023_01_14-09-14-05 black flower.mp3 Nowa płyta od Black Flower (Poranek Dwójki)
PLAYLISTA
- Kham Meslien Ta confiance
- Black Flower The Light
- Ghirardello da Firenze I’vo’bene, wyk. Sylvain Rifflet (saksofon), Verneri Pohjola (trąbka), Benjamin Flament (perkusja)
- Koki Nakano External Cephalic Version
- Robert Schumann „O dziwnych krajach i ludziach” z cyklu „Sceny dziecięce” op. 15, wyk. Fabrizio Chovetta (fortepian)
- Johannes Brahms Sonata skrzypcowa d-moll op. 108 nr 3, III. Un poco presto e con sentimento, wyk. Patricia Kopatchinskaja (skrzypce), Fazil Say (fortepian)
- Jasmine Myra Words Left Unspoken
- Felix Mendelssohn Na skrzydłach pieśni, wyk. David Garrett (skrzypce), Orchestra The Prezent, Francks van der Heijden
- Lambert Time Out
- Ablaye Cissoko & Volker Goetze Bamaya
- Portico Quartet Zavodovsky Island
- Black Flower O Fogo
- Arleta Mia Fora Thymami
- Hanakiv & Alabaster DePlume No Words Left
- Black Flower Blue Speck
- Black Flower The Forge
- George Gurdijeff Song of the Fisherwoman, wyk. Lavinia Meijer (harfa)
- Fryderyk Chopin Sonata wiolonczelowa g-moll op. 65, III. Largo, wyk. Jacqueline du Pré (wiolonczela), Daniel Barenboim (fortepian)
- Avram Fefer Quartet Bedouin Dream
***
Tytuł audycji: Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 14.01.2023
Godzina emisji: 7.00-10.00
