Deszcz czy mróz, skwar czy roztopy… nie było wyjścia, ojczyzna w potrzebie. Młodzi dentyści, najczęściej świeżo po studiach, pakowali narzędzia i ruszali w teren.
Niektórzy na ich widok uciekali, choć częściej ustawiały się kolejki. Nic dziwnego, uzębienie obywateli przypominało stolicę w ruinie. Dla wielu pacjentów był to pierwszy w życiu kontakt z lekarzem. Ból zębów leczyło się wódką i okładami z piasku.
Reportaż Aleksandry Kozłowskiej pt. „Ambulans jedzie na wieś. Śladami wędrownych wyrwizębów” to nie tylko fascynujący, chwilami mrożący krew w żyłach kawałek historii polskiej medycyny. To także barwny portret powojennej wsi, obyczajów, przesądów, warunków, w jakich żyli ludzie. Wreszcie wyjątkowa opowieść drogi, w którą autorka rusza śladami swojej mamy i innych wędrownych stomatologów z czasów PRL. [mat. wydawcy]
W folkowym Poranku Dwójki jedziemy dentobusem przez PRL-owskie wioski. Naszą przewodniczką jest reporterka Aleksandra Kozłowska, autorka książki „Ambulans jedzie na wieś…”.
Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:
- 134 uczestników i 530 zdjęć - tak w liczbach prezentuje się 11. edycja Ogólnopolskiego Konkursu Fotograficznego Etnoklimaty, który od 2008 roku organizuje Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Ideą konkursu jest fotograficzna rejestracja tematów związanych z kulturami tradycyjnymi i ludowymi, wielokulturowością, współczesnymi przejawami tradycji, kulturami lokalnymi i regionalnymi, subkulturami, a także kulturą popularną. Najlepsze nagrodzone i wyróżnione prace oglądać można na pokonkursowej wystawie, na którą w audycji zapraszał dyrektor Muzeum Hubert Czachowski.
07:38 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_01_13-07-48-42.mp3 EtnoKlimaty - wsyatwa pokonkursowa w Muzeum Etnograficznym w Toruniu (Dwójka/Poranek Dwójki)
- I rocznica śmierci prof. Mariana Pokropka. Wspomnienie jednego z ojców współczesnej polskiej etnografii. Marian Pokropek (1932-2023). Etnograf, profesor, wieloletni pracownik Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Człowiek o niespożytej energii. Dzielący się wiedzą i pasją ze swymi studentami. Wielokrotnie można go było zobaczyć z aparatem – dokumentował zabytki, ludzi, zjawiska.
03:21 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_01_13-08-28-54.mp3 Pierwsza rocznica śmierci etnografa, prof. Mariana Pokropka (Dwójka/Poranek Dwójki)
- V rocznica śmierci Pawła Adamowicza.Wczoraj w Gdańsku w Europejskim Centrum Solidarności odbył się wieczór autorski Antoniego Pawlaka – wieloletniego rzecznika prasowego zamordowanego prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza. Pawlak napisał książkę zatytułowaną: „Pusty gabinet. Paweł Adamowicz: prezydent, szef, przyjaciel”. Z autorem rozmawiała Aneta Pawłowska-Krać.
04:54 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_01_13-08-19-41.mp3 V rocznica śmierci Pawła Adamowicza, prezydenta wspomina Antoni Pawlak (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Zazula to polsko-ukraiński zespół łączący technikę śpiewu białego z elementami współczesnych gatunków rozrywkowych, takich jak rock, funk czy muzyka elektroniczna. W swojej twórczości sięga do korzeni muzyki ludowej krajów słowiańskich, w szczególności czerpiąc ze wspólnoty polskiego i ukraińskiego dziedzictwa kulturowego. Ideą, której hołduje zespół Zazula od samego początku jego istnienia jest budowanie mostów miedzy narodami polskim i ukraińskim. Wczoraj pierwsza płyta grupy pt. „Pieśni Ludu” miała oficjalną premierę. Z artystami rozmawiała Aleksandra Tykarska.
POSŁUCHAJ całej rozmowy
- Przypominamy cykl Pierwsze Kroki: Dziś pora na powolniaka. To wbrew pozorom jeden z najszybszych tańców kurpiowskich.
54. Żywieckie Gody Milówka 2023
- W Żywcu dziś rozpoczyna się 55. Przegląd Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych Żywieckie Gody. W ciągu dwóch tygodni w Żywcu, Milówce i Bielsku-Białej odbywać się będą prezentacje Dziadów Noworocznych i Jukacy, a także grup kolędniczych i obrzędowych występujących w izbie. Na Żywieckie Gody zaprasza koordynator festiwalu Agnieszka Chrudzimska z Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej.
Wszystko zaczęło się od Tadeusza Trębacza, który zachwycony żywieckim folklorem kolędniczym wpadł na po pomysł zorganizowania przeglądu, ukazującego regionalne tradycje kolędowania zimowego.
- Chodziło o to, by zachować je zarówno w jak najbardziej archaicznej formie, ale też pokazywać je widzom zainteresowanym i przyszłym pokoleniom – mówiła koordynator festiwalu Agnieszka Chrudzimska.
Chwilę później w nieodległej Milówce narodził się pomysł zorganizowania takiego konkursu grup, które biegają po wsiach. To Dziady Noworoczne. I tak narodził się pomysł zorganizowania przeglądu grup obrzędowych w Milówce.
- Kolędowanie na Żywiecczyźnie jest bardzo bogatym obrzędem – przyznaje Chrudzimska. – Są różne grupy, różne tradycje. Jak to wygląda dziś na festiwalu? Na przestrzeni tych wszystkich lat mogę powiedzieć, i to śmiało, że ruch folklorystyczny na Żywiecczyźnie i okolicznych terenach ma się znakomicie. Odrodził się niejako w ostatnich latach i stał się powodem do dumy.
W związku z tym ten ruch folklorystyczny jest tu aktywny i bardzo popularny, ciesz się zainteresowaniem wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. Przez to też tradycje ukazywane na scenie są coraz bogatsze i oparte o źródła. A co między innymi czeka nas na 55. już przeglądzie?
- W sobotę i niedzielę będziemy mieli przegląd grup kolędniczych i obrzędowych występujących w Izbie. To jest próba odtworzenia dawnych tradycji kolędowania po chałupach, czyli przechodzenia do Izby, do gospodarza – mówi nasza rozmówczyni. – Niesienia życzeń na Święta Bożego Narodzenia, na Szczepana, na nowy rok. Aby się darzyło, aby się szczęściło. Mamy tutaj m.in. tak ciekawe i archaiczne formy, jak właśnie kolędowanie z szopką, z gwiazdą, z toruniem, są tam i pastuszki, są i Trzej Królowie, podłaźnicy…
Nie brakuje także tzw. Szlachciców. To hermetyczna grupa, której kolędowanie zachowało się wyłącznie w kilku wsiach na styku Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego.
Z kolei 20 stycznia, w sobotę, w Milówce rozpoczyna się kolejny, istotny dzień przeglądu – wspomnienie obrzędu Dziadów Noworocznych. Tradycja ta wywodzi się z bardzo dawnych czasów, prawdopodobnie jeszcze ze średniowiecza!
- Są to grupy przebierańców, które przychodzą do domu. Stojąc pod chałupą winszują domownikom, ale przede wszystkim prezentują specyficzny teatr, który ma za zadanie w symboliczny sposób ukazać zamieranie świata przyrody, a następnie odrodzenie tego świata – wyjaśnia Agnieszka Chrudzimska.
Przed nami zatem zderzenie sił, dialogu między światami żywych i umarłych, konieczności ponownego przywołania przyrody do życia.
- Niezwykle istotne jest to, że podczas części plenerowej Żywieckich Godów w Milówce uczestniczy grupa z żywieckiej dzielnicy Zabłocia. Jest to także bardzo interesująca grupa. Różni się od grupy dziadów, pochodzi z przedmieścia dawniejszego Żywca. Nie ma ze sobą kapeli, a jedyne dźwięki, jakie są przez nich wydawane, to dźwięki dzwonków janczarskich i batów. Oni strzelają z bardzo długich kilkumetrowych batów!
Te dwa barwne i głośne tygodnie kolędnicze wieńczy koncert laureatów Żywieckich Godów, który odbywa się w Bielsku-Białej.
08:08 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2024_01_13-09-13-57.mp3 55. Pzegląd zespołów kolędniczych Żywieckie Gody(Dwójka/Poranek Dwójki)
Słuchaliśmy:
7.09 Johann Friedrich Fasch Koncert na skrzypce i obój d-moll, WV Ld4, III. Allegro Emmanuel Laporte, Thibault Noally Les Accents (2:56)
7.15 Earl Hines Fantastic, That’s You (4:11)
7.25 Hajda Banda Jabloczko (4:38)
7.31 Franciszek Liszt Lento placido Des-dur z cyklu „Consolations” S. 172 Seong-Jin Cho (4:12)
7.37 Krajka Popłynęła łozina bystrą wodą (3:42)
7.45 Aleksander Balanescu Waltz Balanescu Quartet (3:16)
7.54 Xabier Diaz & Adufeiras de Salitre No salón das cereixas (5:14)
8.02 Alessandro Scarlatti, Aria di Adone "Con battaglia di fiero tormento" z kantaty "Il Giardino d' Amore" Bruno De Sa (sopran) + Ensemble 1700 dyr. Dorothee Oberlinger (5:21)
8.09 Adam Strug Wstawszy pasterz (5:22)
8.15 Omara Portundo ft. Gaby Moreno Bolero a la Vida (4:26)
8.25 Fryderyk Chopin Impromptu As-dur, op. 29 nr 1 Charles Richard-Hamelin (4:09)
8.30 Zazula W moim ogródeczku (4:18)
8.42 Antonio Bertali Chiacona L'Arpeggiata (4:52)
8.52 Sarakina Morning in Sofia (5:26)
9.08 Skład Niearchaiczny Zagroj (3:16)
9.18 Kapela Maliszów Z górki na mazurki (3:12)
9.23 Janusz Prusinowski Trio Powiślak (5:29)
9.36 Felix Mendelssohn Pieśni bez słów op. 19 nr 6 g-moll (Andante sostenuto), Pieśń weneckiego gondoliera MWV U78 Jan Lisiecki (1:55)
9.46 InFidelis Dreptany (2:25)
9.50 Gyedu-Blay Ambolley I Got Myself To Blame (7:18
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 13.01.2024
Godzina emisji: 9.30
