W książce „Historia z wiedźmami – procesy o czary w ukraińskich województwach Rzeczypospolitej XVII i XVIII wieku” autorka dr Kateryna Dysa bada tytułowe zjawisko.
Kateryna Dysa
jest profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Historii Narodowego Uniwersytetu Akademia Kijowsko-Mohylańska. Była stypendystką Harvardu, Stanforda, Paryża i Oksfordu, a także profesorem wizytującym na Uniwersytecie w Bazylei. Obecnie jest stypendystką Wydziału Historii i All Souls College, która prowadzi badania w Oksfordzie.
Autorka proponuje nowe konteksty i pytania dla źródeł od dawna będących przedmiotem badań takich jak wydana w 1877 r. książka „Czary. Dokumenty – procesy”, czyli badania ukraińskiego archeologa i etnografa Wołodymyra Antonowycza. Dociera także do dokumentów, których nikt przed nią nie badał, takich jak „Księga Czarna Krzemieniecka 1747–1777”. Łącznie analizuje 198 przypadków procesów o czary, przede wszystkim z XVII i XVIII wieku.
W książce zajmuje się także dyskursem naukowym wokół tematu czarów, nawiązując do współczesnych debat. Przekonująco dowodzi też, że na ziemiach ukraińskich procesy o czary nabierały rozpędu przede wszystkim wtedy, gdy przedstawiciele władzy czuli się zagrożeni i chcieli skorzystać z sądu jako sposobu na uciszenie niepokornych.
- Wiedźmy, czary, czarostwo w dzisiejszych czasach nie pełnią tylko funkcji historycznej w dyskursie publicznym, myśląc o czarownictwie i procesach czarownic dziś projektujemy na to własne pomysły, wiedźma staje się pierwsza feministka, figura ucieczki od skostniałego patriarchalnego porządku, ale tu mamy do czynienia z esejem historycznym. To są badania z ksiąg sądowych, to blisko 100 przypadków procesów, to przykład pewnej kultury prawnej z przeszłości - opowiadała tłumaczka książki Anna Łazar.
Co ciekawe, a mało wiadome - mężczyźni też mogli być sądzeni o czary, na przykład w Skandynawii w tamtym czasie stanowili większość skazanych w takich procesach. - Tu widać raczej funkcję pewnego bytu, który regulował życie ludzkie, jakim był sąd, był to efektywny sposób łagodzenia sporów. To są absolutnie zwykli ludzie, głównie z mieszczaństwa, chłopów, różnych wyznań. Najbardziej brutalne procesy miały miejsce głównei w Niemczech, gorączka pogoni za wiedźmami dotykała także innych części Europy, w Ukrainie figura wiedźmy była zawsze bardzo popularna, i nadal jest - dowiadujemy się z książki.
Książka Kateryny Dysy "Historia z wiedźmami. Procesy o czary w ukraińskich województwach Rzeczpospolitej XVII i XVIII"
W Poranku także:
7.20 Porcja informacji o etno-wydarzeniach w nadchodącym tygodniu,
7.50 Historia Polskiego Folku wg Wojciecha Ossowskiego,
8.10 Zapraszamy do Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, gdzie 6 października odbędzie się otwarcie ekspozycji w plebanii z Ostrów Tuszowskich, turyści będą mogli zwiedzać zabytkową plebanię przeniesioną do skansenu z Ostrów Tuszowskich. Niedzielne uroczystości rozpoczną się w samo południe. W programie zwiedzanie plebanii, kiermasz potraw regionalnych, warsztaty wykonywania kwiatów z bibuły, oraz msza święta w skansenowskim kościele. Wydarzenie zakończy koncert chóru z Mielca.
06:52 [ PR2]PR2 (mp3) 5 październik 2024 08_10_16 kolbuszowa.mp3 Otwarcie ekspozycji w plebanii z Ostrów Tuszowskich w Kolbuszowej - materiał Jolanty Danak (Poranek Dwójki)
8.30 Jest to niezwykła rocznica. W ciągu stu lat na scenie Domu Ludowego występowały całe pokolenia bukowiańskich aktorów. Ten czas to historie wielu osób, to zmieniające się warunki życia, to wielka radość ze wspólnych spotkań, prób i wyjazdów. I co ważne, ta sztafeta pokoleń wciąż trwa, a teatralna rodzina z roku na rok się powiększa. O jubileuszu 100-lecia Regionalnego Zespołu Teatralnego im. Józefa Pitoraka z Bukowiny Tatrzańskiej opowiadał Bartłomiej Koszarek – dyrektor Bukowiańskiego Centrum Kultury „Dom Ludowy” w Bukowinie Tatrzańskiej,
08:05 [ PR2]PR2 (mp3) 5 październik 2024 08_28_46 koszarek.mp3 100-lecie Regionalnego Zespołu Teatralnego im. Józefa Pitoraka z Bukowiny Tatrzańskiej (Poranek Dwójki)
8.45 W cyklu Nasze Niematerialne – Profesorski pochód z Krakowa,
9.10 Pochodzą z Krakowa, debiutowali na Scenie Otwartej Mikołajków Folkowych w 2018 roku, w tym roku stali się laureatami Konkursu Muzyki Folkowej Polskiego Radia „Nowa Tradycja”. Ich muzyka to połączenie motywów skandynawskich, słowiańskich i wyobrażonych. Zespół Daj Ognia 11 października rusza w trasę koncertową.
07:40 [ PR2]PR2 (mp3) 5 październik 2024 09_17_15 daj ognia.mp3 Daj Ognia rusza w trasą - zaprasza Anna Sitko (Poranek Dwójki)
PLAYLISTA
- Aoife O‘Donovan B61
- Daj Ognia Oj czemuż
- Namgar Nayan Navaa
- Wernyhora Hnala Baba Dida
- Robert Schumann, Leif Ove Andsnes, Artemis Quartet Piano Quintet in E-flat Major, Op. 44: II. In modo l'una marcia. Un poco largamente
- Maxeen Mo’Better Blues
- Iiro Rantala, Ulf Wakenius What a Wonderful World
- David Arkenstone, David Davidson Misty Morning
- Weronika Grozdew & Musos Giarem
- K.H. Graun / J.G. Graun Flute Sonata in D Major: Adagio
- Daj Ognia Plebioda
- Stanisława Galica-Górkiewicz Nuty sabałowe i sabałowskie; Matejowo
- Beltaine Burning Pipers Hut
- Glenn Jones June Too Soon, October All Over
- Daj Ognia Siwy koń
- YAGODY Kalina Malina
- Judith Steenbrink, Holland Baroque, BASTARDA Introduction
- Kapela ze Wsi Warszawa Siwa zezulejko
- Bob Brookmeyer Jive Hoot
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadziła: Aleksandra Stec
Data emisji: 5.10.2024
Godzina emisji: 9.30
mg/at
