Złoty skarbczyk ludowego słowa. „Jabłoneczka” Juliana Przybosia

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2025 07:30
„Jabłoneczka” stanowi wciąż jeden z najbardziej reprezentatywnych i poręcznych zbiorów ludowych tekstów pieśni. To znów dostępny w księgarniach „złoty skarbczyk” ludowego słowa, roli którego nie zauważają licznie dziś spisywane „ludowe historie” Polski. Pisze Roch Sulima o antologii polskiej pieśni ludowej autorstwa Juliana Przybosia. To właśnie ta książka będzie głównym tematem rozmowy w sobotnim Poranku Dwójki.
Audio
  • Jabłoneczka – antologia polskiej pieśni ludowej gościnie: Uta Przyboś i krytyczka literacka Anna Nasiłowska (Poranek Dwójki)
Zespół Pieśni i Tańca Blichowiacy Szkoły Rolniczej w Łowiczu Blichu
Zespół Pieśni i Tańca Blichowiacy Szkoły Rolniczej w Łowiczu BlichuFoto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

„Jabłoneczka” antologia polskiej pieśni ludowej ułożona przez Juliana Przybosia pierwszy raz ukazała się w PIW-ie w 1953 roku.

jabłoenczka.jpg

Przeszło siedemdziesiąt lat od tej premiery zaskakuje wciąż, w czasie swoistego rewizjonizmu historycznego i ludowej wersji historii Polski, żywość słów, budujących pieśni poruszające najróżniejsze tematy. Jak sam legendarny poeta i teoretyk awangardy napisał we wstępie:
Chciałem ułożyć wybór najlepszych poezyj ludowych, pokusić się o pierwszą tego rodzaju próbę antologii, ułożonej na podstawie znajomości całego zapisanego zasobu pieśni śpiewanych przez lud. Wybór obejmuje więc zarówno epikę, jak lirykę, pieśni buntownicze, obrzędowe, miłosne, rodzinne, pasterskie, taneczne, żołnierskie i humorystyczne. [mat. wydawcy]

Niniejsze wydanie zostało rozszerzone o posłowie Rocha Sulimy, wskazującego, że z pozoru przeszłe i ludowe tematy są w dzisiejszym świecie wciąż obecne i istotne: 
Teksty Jabłoneczki nie są dosłownym zapisem rzeczywistości społecznej, historycznej czy politycznej, lecz szczególnym, konwencjonalnym sposobem jej postrzegania i opowiadania o świecie. Podczas gdy poezja literacka opiera się na zasadzie oryginalności i niepowtarzalności, pieśń ludowa – interpretowana jako poezja, jak czyni to Przyboś – w pełni ujawnia się jako „powtórzenie”, ponowienie wzorca.

O antologii Juliana Przybosia opowiedzą Gościnie Poranka: Uta Przyboś i krytyczka literacka Anna Nasiłowska.

Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:

7:50 Kolejny odcinek Historii Polskiego Folku wg Wojciecha Ossowskiego

8:00 Etnowieści przedstawił Piotr Dorosz

8:15 O wydarzeniach w Podlaskim Instytucie Kultury opowiedziała Maria Czok.  W miejscowości Łapy rozpoczyna się 4. Podlaska Scena Folkloru. Wydarzenie ma być spotkaniem przedstawicieli ruchu folklorystycznego województwa podlaskiego oraz grup z innych regionów. W swoim repertuarze muszą one jednak sięgać do folkloru Podlasia, szczegóły przedstawia z Anastazja Popławska.

8:30 Mateusz Dobrowolski zdał relację z 12. Festiwalu Ethniesy w Bydgodszczy. Odbywa się on w dniach 20-23 marca 2025 w Miejskim Centrum Kultury w Bydgoszczy. Hasłem, które przyświeca tegorocznej edycji, jest Oddech. Pierwszy, świeży, życiodajny.


Posłuchaj
09:56 _PR2 (mp3) 2025_03_22-08-32-54 ethniesy.mp3 Mateusz Dobrowolski w relacji z Ethniesów (Poranek Dwójki)

 

8:50 W cyklu Aleksandry Stec Nasze Niematerialne: Kroszonki Opolskie

9:10 Kapela PoPieronie (Brygida Sordyl, Maciej Ormaniec i Konrad Sadlik) opowiedzieli o swoich najbliższych planach muzycznych i zaprosili na festiwal FolkOFF/ON.

 Kapela PoPieronie – Brygida Sordyl, Maciej Ormaniec, Konrad Sadlik Kapela PoPieronie – Brygida Sordyl, Maciej Ormaniec, Konrad Sadlik

PLAYLISTA


  1. Aaron Parks Roadside Distraction
  2. Kapela PoPieronie i Przyjaciele Góry, moje góry
  3. Giuseppe Sellitto, Renata Cataldi, Musiche da Camera, Egidio Mastrominice Flute Concerto in G Major: III. Presto
  4. Hudaki Village Band I Was Riding
  5. KOSY Ścieni dąbek
  6. Antonin Dvorak, Musica Sancta Ensemble, Liran Mendel Bagatelles, Op. 47: No. 4, Canon. Andante con moto
  7. John McLaughlin, Mahavishnu Orchestra You Know, You Know
  8. Franz Schubert, Maurizio Pollini + Daniele Pollini (fortepian na 4 ręce) Fantazja f-moll na fortepian na 4 ręce.
  9. Antonina Car, Niczos Różany Sad
  10. alum Stewart, Heikki Bourgault The Hurricane
  11. Daj Ognia Siwy
  12. Kapela PoPieronie uOwce / Pastwisko / Jasinek
  13. Bireli Lagrene, Sylvain Luc Blackbird
  14. Adam Strug Dwa księżyce
  15. Kapela PoPieronie i Przyjaciele Siustany
  16. Dzikie Jabłka Jabłoneczka
  17. Kaja i Janusz Prusinowscy Jabłoneczka – pieśń oczepinowa
  18. The Bothy Band Old Hag You Have Killed Me
  19. Wolfgang Muthspiel, Scott Colley, Brian Blade Folksong

***

Na folkowy Poranek Dwójki w sobotę (22.03) od godz. 7.00 zaprasza Aleksandra Stec.