- Nie żyje Mirosław Kowalski, opozycjonista i podziemny wydawca.
- Niezależna Oficyna Wydawnicza funkcjonowała pod szyldem niepopularnej redakcji fantastyki w Iskrach.
- Mirosław Kowalski wypromował fantastykę na polskim rynku wydawniczym.
2 stycznia 2022 w wieku 67 lat zmarł Mirosław Kowalski, w latach 1977-1981 współpracownik Komitetu Obrony Robotników i Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA, redaktor "Tygodnika Solidarność", współpracownik czasopisma "Jazz Forum", redaktor w Wydawnictwie Iskry i podziemny wydawca.
Ukryty za fantastyką
Rafał Ziemkiewicz poznał Mirosława Kowalskiego jako człowieka od wydawnictw fantastycznych w Iskrach. Sam w tym czasie kolportował w podziemiu "Matkę noc" Kurta Vonneguta Niezależnej Oficyny Wydawniczej. - Na konwencie, gdzie spotkałem się pierwszy raz z "Kowalem", bo tak go nazywano w środowisku, do rana żeśmy biesiadowali i do głowy mi nie przyszło, że rozmawiam z człowiekiem, który wydał właśnie tę książkę - opowiadał Rafał Ziemkiewicz. - W redakcji fantastyki funkcjonowała Niezależna Oficyna Wydawnicza, bo ludzi, którzy tam przychodzili, traktowano jak wariatów.
- Nikogo nie dziwiło, że przez gabinet u "Kowala" przewalają się korowody dziwnych ludzi. Nie groziło, żeby ktoś zajrzał w te maszynopisy, które ma na biurku - mówił publicysta. - Tam się odbywała cała praca redakcyjna NOW-ej, ale ja się o tym dowiedziałem znacznie później.
NOWA, tylko bez cenzury
Zdaniem Rafała Ziemkiewicza, w latach 90., gdy NOWA wyszła z podziemia, spotkała ją krzywda. - Mało kto pamięta, że rząd Mazowieckiego przez długi czas nie zlikwidował cenzury. Ze względów ambicjonalnych NOWA stwierdziła, że nie wyjdzie na normalny krajowy rynek, dopóki każe im się książki oddawać cenzurze - zaznaczył. - Nie robili tego w najgorszych latach stanu wojennego, czy jeszcze przed sierpniem, nie będą tego robić teraz, kiedy Polska ma już orła w koronie i nazywa się III Rzeczpospolitą.
Czytaj także:
W efekcie wydawnictwo weszło na rynek z rocznym opóźnieniem. Wówczas NOWA stała się pierwszym polskim wydawcą fantastyki. - To jest wielka zasługa Andrzeja Sapkowskiego, którego "Kowal" dla rynku fantastyki odkrył. Potem odkrywał innych autorów - podkreślił nasz gość. - Jestem głęboko przekonany, że jeśli nawet w Iskrach się tym zajmował, żeby zamaskować swoją działalność podziemną, to później fantastyka jemu spłaciła dług.
Mirosława Kowalskiego wspominał także Tomasz Kołodziejczak, pisarz science fiction i fantasy.
07:01 Poranek Dwójki wspomnienie 3 styczeń 2022 08_37_41.mp3 Wspomnienia o Mirosławie Kowalskim (Poranek Dwójki)
***
Mirosław Kowalski - za działalność wydawniczą związaną z szeroko rozumianą fantastyką - otrzymał w 1987, 1995 i 1999 roku nagrodę Śląkfy, a prowadzone przez niego wydawnictwo nagrodę Euroconu (w 2000 i 2003 roku). Kowalski został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za działalność w drugim obiegu wydawniczym oraz odznaką Zasłużony Działacz Kultury.
***
Rozmawiała: Kinga Michalska
Gość: Rafał Ziemkiewicz (pisarz, publicysta), Tomasz Kołodziejczak (pisarz science fiction i fantasy)
Data emisji: 3.01.2021
Godzina emisji: 8.30
Materiał został wyemitowany w audycji Poranek Dwójki.
