Ten trudny do uchwycenia, choć zauważalny fenomen odrębności kulturowej wspomnianego regionu, być może powinniśmy wiązać z faktem, że Powiśle było zawsze obszarem pogranicznym. Usytuowane na styku rozmaitych wpływów kulturowych, pomiędzy trzema różnymi pejzażami – polami i łąką, puszczą oraz wielką rzeką.
Badania nad kulturą ludową tego mikroregionu, zostały niejako wymuszone, przez ogłoszony w 1978 roku, rządowy „Program Wisła”, którego celem było uregulowanie środkowego biegu rzeki. W ramach prac powołano projekt badawczy pt. „Wisła w historii i kulturze Polski”, w którym znalazła przestrzeń (obok m.in. archeologii), również etnografia – obejmując tematem swoich badań rolę Wisły w tworzeniu się polskiego obszaru etnicznego.
Przeczytaj także:
Badania terenowe interesującego nas regionu, ruszyły dopiero w dekadzie 1980-1990. Realizowała je skromna ekspedycja etnologów, kierowana przez mgr Krzysztofa Kubiaka, prowadzona wspólnie ze studentami Katedry Etnologii Uniwersytetu Warszawskiego. Badacze, docierali wtedy do miejsc ze słabo rozwiniętą siecią komunikacyjną, na tereny wsi Chotcza, Chałupki, Boiska, Kłudzie. Warunki w niezelektryfikowanych osadach położonych w starorzeczach, sprzyjały petryfikacji dawnych technik wykorzystywanych w gospodarstwach, uprawie oraz rzemiośle. W tym swoistym rezerwacie, zarejestrowali funkcjonujący świat archaicznych form rzemiosła i wierzeń. Również badania w obszarach kultury niematerialnej, przyniosły nieznane nauce wątki związane z medycyną ludową i popularną do dzisiaj funkcją ludowego znachora, odczyniającego „dzieci schynięte”.
Przeczytaj:
Urzecze urzeka, Powiśle jednoczy. O nieoczywistych współpracach muzyków z muzykantami
Zapraszamy na wystawę fotografii z badań Krzysztofa Kubiaka, pt. „Powiśle – Portret Etnograficzny". Wystawie towarzyszyć będzie projekcja unikatowych materiałów filmowych z lat 1980-1990 oraz spotkanie z autorem. Wszystko to od 13 października w Bibliotece Pedagogicznej w Lipsku.
Powiat lipski to najbardziej na południe wysunięta część województwa mazowieckiego, część Radomszczyzny. - Na początku lat 80. był już program, mający regulować Wisłę. Ustalono, że skoro mają być wielkie progi wodne na środkowej Wiśle, to należałoby przeprowadzić badania datownicze. Szukaliśmy sobie regionu, w którym można te badania zrobić, jechaliśmy wzdłuż Wisły, przez miejscowości o różnych literackich nazwach, i wjechaliśmy w region który sam nas wybrał - tak Krzysztof Kubiak mówił o projekcie badawczo-animacyjnym na Powiślu radomsko-kieleckim, inicjatywie Muzeum Powiśla.
Historia ta łączy się z małą ciekawostką, bo właśnie pod okiem Krzysztofa Piotr Kędziorek odbywał pierwsze etnograficzne praktyki.
Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:
- Zapraszamy na Festiwalu Azji Centralnej w Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Festiwal Azji Centralnej, który towarzyszy wystawie stałej „Podróże na wschód” w Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Festiwal obfituje w wydarzenia. W programie koncerty, oprowadzania kuratorskie, prezentacja podróżnicza i wiele wiele innych, o czym opowiada Karolina Krzywicka z Muzeum Azji i Pacyfiku.
06:06 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2022_10_22-07-49-24.mp3 Festiwal Azji Centralnej (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Relacja z tegorocznych targów WOMEX (The World Music Expo – Targi Muzyki Świata). Od kilku dni w Lizbonie trwa WOMEX. Pośród wielu wydarzeń na ośmiu scenach, które przygotowano w lokalnych teatrach, salach koncertowych a nawet specjalnie zbudowanych namiotach, występują artyści z najróżniejszych krajów. W Lizbonie z ramienia RCKL-u jest Kuba Borysiak, który trzyma rękę na pulsie codziennych wydarzeń tego niezwykłego festiwalu.
06:54 PORANEK DWÓJKI 2022_10_22-08-12-19.mp3 Relacja z Womex 2022 (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Rozmowa z muzykami zespołu Odpoczno o najnowszej płycie „Dryf”. 14 października, kilka lat po premierze bardzo dobrze przyjętego debiutu, z nowym materiałem powraca na folkową scenę zespół Odpoczno. Droga do wydania nowego albumu nie była prosta. Czekało na nią wiele przeszkód, jednak twórcom Odpoczna udało się nie tylko wyjść z zamieszania obronną ręką, ale także stworzyć muzykę, która jest odkryciem i nowym głosem na polskim rynku. Aleksandra Faryńska spotkała się w Łodzi ze skrzypkiem Marcinem Lorencem.
07:10 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2022_10_22-08-36-39.mp3 Odpoczno o nowym albumie (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Kolejny odcinek cyklu „To było tak...” – bajkę romską o „inności” opowiada Rom – Rajmund Siwak
- We wtorek, 15 października, w ramach festiwalu „Muzyka pokoju – muzyka wiary” odbędzie się koncert finałowy „Ptaki smutku, ptaki chwały”. Podstawę wyjątkowej muzycznej opowieści tworzą tradycyjne ludowe pieśni ukraińskie z XVIII i XIX wieku, wybrane nie bez związku z otaczającą nas sytuacją polityczną. To pieśni o tematyce wojennej oraz pieśni żałobne, pełne mistycyzmu i smutku. Usłyszymy je w interpretacjach ukraińsko-polskiej kobiecej formacji śpiewaczej Dziczka. Tradycyjne pieśni ludowe zostaną wpisane w niezwykłą muzyczną przestrzeń wykreowaną przez duet SzaZa. Tworzą go nietuzinkowi instrumentaliści - improwizatorzy klarnecista Paweł Szamburski i altowiolista Patryk Zakrocki. Na koncert zaprasza członkini zespołu Dziczka - Justyna Czerwińska.
07:17 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2022_10_22-09-14-33.mp3 Koncert „Ptaki smutku, ptaki chwały” (Dwójka/Poranek Dwójki)
Słuchaliśmy
- 7.09 Gottfried Heinrich Stölzel Bist du bei mir, aranż. na fortepian i saksofon, wyk. Arundo (2:26)
- 7.14 Odpoczno W lecie (5:22)
- 7.25 Wolfgang Amadeusz Mozart Laudate Dominum K. 339, wyk. Víkingur Ólafsson (fortepian) (4:51) Zapraszamy na Filharmonię Dwójki – niedziela 20:00 – Wolfgang Amadeusz Mozart Msza C-dur KV 317 + Msza c-moll KV 427
- 7.32 Franz Schubert „Tęsknota za wiosną” z cyklu pieśni „Łabędzi śpiew D. 957”, wyk. Andrè Schuen (śpiew), Daniel Heide (fortepian) (3:20)
- 7.37 Kapela Maliszów Październikowy odlot (3:06)
- 7.45 Wędrowiec Jasiulo (3:16) Zapraszamy na Wieczór z słuchowiskiem – sobota 19:30 – „Mistrz Manole” (tradycyjna legenda rumuńska, przekład: Jerzy Ficowski)
- 7.55 Ludwig van Beethoven Trio fortepianowe c-moll op. 1 nr 3, IV. Finale. Prestissimo, wyk. Yo-Yo Ma (wiolonczela), Emanuel Ax (fortepian), Leonidas Kavakos (skrzypce) (8:27)
- 8.02 Franz Schubert Fragment symfoniczny D-dur D. 936A, III. Scherzo, aranż. na orkiestrę Roland Moser, wyk. Kammerorchester Basel, Heinz Holliger (dyr.) (8:50)
- 8.08 Les Hommes Canticle (3:10)
- 8.18 Bedřich Smetana The Moldau Piano Variation (na podstawie „Wełtawy” z cyklu poematów symfonicznych „Moja ojczyzna”), aranż. na fortepian Svetoslav Karparov, wyk. Gabriele Bagnati (fortepian) (1:57)
- 8.25 Babooshki Oj Dana Dana (5:08)
- 8:33 Odpoczno Dryf (2:15)
- 8.43 Odpoczno Do kina (3:40)
- 8.55 Ralph Vaughan Williams The Lark Ascending, I. Andante sostenuto, wyk. Hyeyoon Park (skrzypce), Benjamin Grosvenor (fortepian) (6:11)
- 9.08 Dziczka Oj na dubi na werszeczku (2:25)
- 9.19 Jan Sebastian Bach Jesus bleibet meine Freude, aranż. Carles Marigó, wyk. Carles Marigó (fortepian) (4:54)
- 9.25 Kurbasy Zasijalo (4:45)
- 9.38 Fryderyk Chopin Etiuda Ges-dur op. 10 nr 5 „Na czarnych klawiszach”, wyk. Bruce Liu (fortepian) (1:40)
- 9.49 Hans Gál Impromptu na altówkę i fortepian, wyk. Harmut Rohde (altówka), Gottlieb Wallisch (fortepian) (3:36)
- 9.53 Svitlana Nianio W koronie przejrzystych chmur (5:11)
***
