Do słowników europejskich trafiło z angielszczyzny poprzez antropologów, którzy prowadzili badania w krajach Oceanii i nie wiedzieli, jakim znanym im słowem można określić to zjawisko, użyli więc słowa zastanego. A omawianym zjawiskiem jest naznaczenie czegoś, o czym nie wolno mówić, czego nie wolno dotykać czy robić, ani nawet o tym myśleć. Tabu - bo o nim mowa - oznacza czynność całkowicie zakazaną, która mogłaby bezpowrotnie zaburzyć bezpieczną rzeczywistość.
UWAGA!
Książka „Tabu w polskiej bajce ludowej. Studium folklorystyczne” będzie do zdobycia podczas audycji.
A jak się ma sprawa tabu w polskiej bajce ludowej? Dowiemy się z najnowszej monografii profesor Violetty Wróblewskiej „Tabu w polskiej bajce ludowej. Studium folklorystyczne”, która: „jest wyczerpującym opracowaniem zagadnienia tabu w polskiej kulturze ludowej. Autorka przestudiowała niezwykle bogatą literaturę przedmiotu zarówno polską, jak i obcojęzyczną. Dotarła też do bardzo wielu źródeł z dziedziny etnografii, folklorystyki i etnolingwistyki. Omówiła w swej rozprawie różne rodzaje tabu, rozpoznane i opisane przez badaczy na całym świecie. Zajęła się więc tabu językowym, żywieniowym, seksualnym i tabu śmierci. Jako materiał do swych analiz wybrała jeden gatunek folkloru – bajkę. Imponująca jest liczba źródeł, do których dotarła w poszukiwaniu przykładów na występowanie zjawiska tabu w polskich bajkach ludowych.”.
O tym więcej w rozmowie z Gościnią Poranka - prof. Violettą Wróblewską, ok. 9.30.
prof. Violetta Wróblewska z książką "Tabu w polskiej bajce ludowej"
Ponadto w folkowym Poranku Dwójki:
7.20 nowa porcja etno-wydarzeń w Polsce;
7.50 opowieści Wojciecha Ossowskiego w Historii polskiego folku. Tym razem spotkanie z Maciejem Rychłym. Książki w prezencie pod choinkę to czasami strzał w dziesiątkę! Od tej Wojciech Ossowski nie mógł się oderwać, a my dokładnie wiemy czemu, bo przecież mieliśmy tego przedsmak, słuchając przed Świętami "Zapisków ze współczesności". O Macieju Rychłym i Kwartecie Jorgi dużo mówiliśmy w Historii Polskiego Folku, ale premiera wywiadu rzeki z Artystą to świetna okazja, żeby przypomnieć jego znaczenie dla polskiego folku.
8.10 spektakl tańca i śpiewu Uroczysko w wykonaniu Teatru na Pół w Teatrze Ziemi Rybnickiej. Pełna metafor historia dwóch kobiet łączy się z modelem reakcji na zmianę według Elisabeth Kübler-Ross. Całość okraszona jest kuglarstwem i akrobacjami aktorów. Wszystko po to, aby trudny, ale ważny temat przekazać w przystępnej formie. Tajniki przedstawienia zdradza jego scenograf i reżyser, absolwent Akademii Praktyk Teatralnych ,,Gardzienice” - Mateusz Zbigniew Suchan.
06:04 _PR2 (mp3) 2025_01_11-08-12-07 suchan.mp3 O “Uroczysku” opowiada Mateusz Zbigniew Suchan (Poranek Dwójki)
8.30 43. Małopolski Przegląd Grup Kolędniczych „O Lipnicką Gwiazdę”: Kolędnicy z gwiazdą i szopką. Makabreskowy Turoń, ekspresyjne Herody. Malutkie Szczodraki i młodzi Pastuszkowie. Za kilka godzin wszyscy oni zaprezentują się na scenie Gminnego Domu Kultury w Lipnicy Murowanej. Z dyrektorką instytucji - Agnieszką Żołną-Zdunek - rozmawiała Monika Gigier.
06:25 _PR2 (mp3) 2025_01_11-08-34-28 kolęnicy monika.mp3 Opowiada dyrektor Gminnego Domu Kultury w Lipnicy Murowanej - Agnieszka Żołna-Zdunek (Poranek Dwójki)
8.45 w cyklu Aleksandry Stec Nasze Niematerialne: Jednymi z pierwszych skojarzeń, które mogą przychodzić na myśl, gdy mówimy o karnawale są: zabawa i taniec. Tak więc i dziś - spoglądając na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego - podążamy tanecznym tropem. Choć wiele jest rzeczy, które Polaków dzielą, to łączą niewątpliwie polskie tańce narodowe. One, jako jeden z elementów rodzimej kultury, przyczyniły się do przetrwania polskiej tożsamości i państwowości. Wyższe warstwy społeczne w Polsce już w XVIII wieku zaczęły uważać pewne tańce za szczególnie znaczące dla siebie i rozpoczęły ich wykonywanie zawsze "z intencją". Taniec miał bowiem podkreślać własne walory kulturowe narodu, szczególnie jasno akcentowane w momencie gdy Polska utraciła niepodległość. Magdalena Zalipska z Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca, dr Zofia Czechlewska reprezentująca Państwowy Zespół Pieśni i Tańca Mazowsze oraz dr hab. Tomasz Nowak wykładający w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, opowiadali w dzisiejszym odcinku o niemal każdym z 5 polskich tańców narodowych. Być może zauważyli Państwo, że wśród tych opisów zabrakło - najbardziej reprezentacyjnego polskiego tańca - poloneza. On uzyskał nie tylko osobny wpis na liście Krajowej, ale także na Liście Reprezentatywnej Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Nic więc dziwnego, że poświęcimy polonezowi osobny odcinek.
09:53 _PR2 (mp3) 2025_01_11-08-44-19 nasze niematerialne.mp3 Polskie tańca narodowe (Nasze niematerialne)
9.10 rozmowa Piotra Dorosza ze Zbigniewem Skuzą o wystawie Radomska szopka w zabytkowym kościele św. Doroty w Muzeum Wsi Radomskiej; Na wystawę składają się na nią prace między innymi wiejskich artystów z Małopolski Północnej.
07:39 _PR2 (mp3) 2025_01_11-09-10-37 koledowanie sieradz.mp3 Piotr Dorosz rozmawia o ekspozycji z zastępcą Dyrektora do spraw muzealnych - Zbigniewem Skuzą (Poranek Dwójki)
PLAYLISTA
- George Michael, Lambert Last Christmas (Lambert Rework)
- Antonio Vivaldi Koncert na skrzypce i orkiestrę smyczkową d-moll RV 243, I. Allegro Giuliano Carmignola, Accademia Bizantina
- Orkiestra Galicja Krakowiaki weselne Maciaszka
- Dziczka Boh predwiecznyj narodiwsja
- John Dowland Flow My Tears (Lachrimae) Attacca Quartet
- Giulio Caccini All’imperio d’Amore, 4. O che felice giorno o voce sola Sophie Junker, Ensemble Pygmalion
- Daniel Herskedal Sunrise in Ramallah
- August Fryderyk Duranowski Duo concertant B-dur op. 3 nr 1 (1800) - I Allegro /fragment końcowy/, wyk. Bartłomiej Fraś - I skrzypce, Martyna Pastuszka – II skrzypce i kierownictwo artystyczne
- Carl Philipp Emanuel Bach Solo G-dur, Wq. 139, II. Allegro Anais Gaudemard
- Rube Świnie Młodzieniec
- Johannes Brahms, Four Songs op. 17 III. Der Gaertner, Ensemble Pygmalion, Raphael Pichon
- Wspak Oj na mory, mory
- Titi Robin Marraine
- Ruth Gipps Koncert na obój op. 20, II. Andante Juliana Koch, BBC Philharmonic
- Henry Grenerin Suita D-dur, V. Sarabande Bruno Helstroffer
- Kaja i Janusz Prusinowscy Muzykancka Kompania Dziecięca Weselcie się ludzie
- Chłopcy Kontra Basia O dziwożonie zielarce
- Jan Sebastian Bach Sonata fletowa BWV 1033, II. Allegro Huw Wiggin, Oliver Wass, Iain Ward
- Vitor Santana D’Orixa Coladera
- Marcel Khalife Granada
***
Na folkowy Poranek Dwójki w sobotę (11.01) od godz. 7.00 zapraszał Piotr Kędziorek.
