Zychowicz: wiara powstańców w pomoc sowietów obciąża dowództwo AK

- Przedwojenni oficerowie byli ludźmi honoru. Postępowanie Stalina w sprawie Powstania Warszawskiego było tak nikczemne, że nie mieściło im się w głowie - bronił w Dwójce politycznych kalkulacji dowództwa Armii Krajowej płk. dr Krzysztof Gaj.

Powstanie Warszawskie. Żołnierze Batalionu "Zośka". Okolice włazu kanałowego przy ul. Wareckiej

Foto: wikimedia.commons/fot.Jerzy Tomaszewski

2 października 1944 dowódcy Armii Krajowej z pełnomocnictwem gen. Bora Komorowskiego i Obergruppenführer Erich von dem Bach zawarli układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. 4 października w Ożarowie gen. Bór Komorowski spotkał się z niemieckim generałem. 5 października o godz. 9.45 pomaszerował na czele oddziałów powstańczych do niewoli.

Zdaniem historyka Piotra Zychowicza, autora głośnych książek "Pakt Ribbentrop-Beck" oraz "Obłęd '44", decyzja o kapitulacji powstania powinna zostać podjęta znacznie wcześniej. - To mogło nastąpić już 10 września. Zawodowi żołnierze wiedzieli, że ta bitwa musi zostać przegrana, że są skazani na klęskę. Tymczasem żołnierze niższego szczebla, którzy nie mieli oglądu sytuacji, wierzyli ślepo w dowództwo AK. Liczyli że oficerowie poprowadzą ich do zwycięstwa, więc chcieli się bić dalej.
Zobacz serwis specjalny o Powstaniu Warszawskim>>>

Mimo olbrzymiej dysproporcji sił między powstańcami, a wojskami niemieckimi, powszechne wśród żołnierzy Armii Krajowej było przekonanie, że z pomocą przyjdzie Zachód, lub wesprze ich w walce zbliżająca się do Warszawy Armia Czerwona. - Fakt, że zostały wytworzone takie oczekiwania w wojsku, obciąża dowództwo AK, ponieważ szans na zrzuty broni i wojska przez aliantów nie było najmniejszych, z kolei całkowitym szaleństwem było liczenie na pomoc ze strony sowietów - oceniał Zychowicz w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego".

Przywódców Armii Krajowej bronił płk. dr Krzysztof Gaj, który zauważał, że choć Rosjanie nie byli naszymi sojusznikami, to walczyli z Niemcami i byli sojusznikami naszych sojuszników, czyli Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, a więc łączyła nas wspólnota interesów. - Stąd te oczekiwania pomocy.

Piotr Zychowicz ripostował, że takie myślenie zmusza do patrzenia na oficerów AK, jak na naiwne dzieci. - Sowieci już wcześniej wielokrotnie dawali dowody swojej politycznej perfidii. 17 września 1939 Armia Czerwona najechała na Polskę, potem był czerwony terror 1939-1941, ze zbrodnią katyńską, o której panowie Komendy Głównej AK dowiedzieli się przed 1943 rokiem. W końcu mamy pacyfikację Armii Krajowej w trakcie Akcji "Burza". Jeśli ci panowie liczyli na pomoc Sowietów w 1944 roku, to mamy do czynienia z ogromnym brakiem odpowiedzialności.

Płk. dr Krzysztof Gaj zwracał jednak uwagę, że wielu oficerów Komendy Głównej AK nie wierzyło w meldunki napływające do nich z terenów. - Przykładowo nie wierzono w informacje płynące z Wołynia o rzeziach jakie tam miały miejsce, ponieważ działy się tam rzeczy, które nie mieściły się w psychice ówczesnych oficerów.

Więcej na temat politycznych okoliczności kapitulacji Powstania Warszawskiego - w nagraniu audycji "Klub Ludzi Ciekawych Wszystkiego", przygotowanej przez Hannę Marię Gizę.

bch