Johannes Vermeer i ważenie życia

Niczego nie ma na wadze trzymanej przez kobietę. Nie waży pereł ani złota. O czym zatem myśli wpatrując się w skupieniu w puste szalki? W audycji mówiliśmy o obrazie holenderskiego mistrza.

Johannes Vermeer "Kobieta trzymająca wagę"

Foto: Wikimedia Commons/domena publiczna

Dawne tytuły obrazu "Kobieta ważąca perły" lub też "Kobieta ważąca złoto" należałoby zastąpić tytułem bardziej adekwatnym do przedstawionej w obrazie sytuacji – "Kobieta trzymająca wagę". Waga jest bowiem pusta, co potwierdzono to podczas przeprowadzonej w latach 90. XX wieku konserwacji obrazu. Błyszczą jedynie oświetlone krawędzie szalek. Kobieta zatem nie waży, lecz stabilizuje wagę, uważnie wypatruje, kiedy rozchwiane szalki zatrzymają się w stanie idealnej równowagi. Malarz uchwycił chwilę, w której stan ten wydaje się być już osiągnięty.

Za plecami Kobiety znajduje się oprawione w bogate ramy malowidło przedstawiające Sąd Ostateczny. Dokładnie nad jej głową ukazany jest Chrystus rozstrzygający o losie zmartwychwstałych. I chociaż wyroki Zbawiciela są wieczne, odnoszące się do spraw ostatecznych, a kobiety doczesne i chwilowe, to jednak te dwie czynności są ze sobą związane. Oczekując na Sąd Ostateczny kobieta szuka właściwej równowagi dla własnego, doczesnego życia. Z myślą o Zbawieniu, poważnie zastanawia się nad sobą i swoimi czynami.

Obraz Vermeera jest niewielki. Łatwo go ominąć i jedynie omieść wzrokiem. Jednak tych widzów, którzy zatrzymali na nim uwagę, przyciąga poezją. Ujmuje spokojem, nastrojem, delikatnym oświetleniem i subtelnością kolorów. Zwykłe przedmioty emanują magią, współtworząc ład i harmonię. Ujmująca jest koncentracja, z jaką kobieta czeka na wyważenie szalek. Tematem obrazu jest balans, wezwanie do wyważonego życia. Kompozycja obrazu podporządkowana jest prawom harmonii. Przenikają się w niej i równoważą elementy pionowe i poziome, pustka z masywnymi przedmiotami, mrok ze światłem. W ten sposób powstało 0,14 metra kwadratowego metafizyki.

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz 

Prowadzili: Michał Montowski i Grażyna Bastek

Data emisji: 3.11.2019

Godzina emisji: 12.45

pg

Johannes Vermeer "Kobieta trzymająca wagę", ok. 1664, płótno, 40,3 x 35,6 cm, National Gallery of Art, Waszyngton