Bogaci mieszczanie burgundzcy, którzy osiągali wysokie dworskie stanowiska wiedli życie na wzór arystokratów, książąt i królów. Postacią znakomicie pokazującą związki pomiędzy dworem a miastem jest Nicolas Rolin (1376/1380-1462). Rolin zrobił oszałamiającą karierę. Był synem bogatego mieszczanina z Autun, studiował prawo, a od 1408 roku pełnił funkcję adwokata parlamentu paryskiego. Wkrótce jednak wstąpił na służbę u Jana bez Trwogi i był jego prawnym doradcą. Po śmierci Jana bez Trwogi, kolejny książę burgundzki Filip Dobry ustanowił go kanclerzem. Przełożonym całego systemu jurysdykcji w państwie Nicolas Rolin był od 1422 roku aż do śmierci, a zatem przez czterdzieści lat.
Obraz przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem i samego kanclerza, w zamierzeniach Rolina mógł pełnić podwójną funkcję – ukazywać go jako wybitnego, równego książętom, mecenasa sztuki (wszak van Eyck był nadwornym malarzem księcia Burgundii), a jednocześnie stanowić obraz epitafijny i przyczynić się do zbawienia jego duszy. Obraz miał skrócić dni spędzone przez Nicolasa Rolina w czyśćcu, a poprzez składane przed nim modlitwy przyczynić się do jego Zbawienia.
W XV wieku katolicy prowadzili z Bogiem przewrotne negocjacje. Powszechnie wierzono, że dobre uczynki, pobożność i modlitwa zapewnią powodzenie w życiu wiecznym. Panowało przekonanie, że im więcej ufunduje się kościołów, kaplic, dzieł sztuki do wnętrz sakralnych, a nawet świec zapalanych do mszy, tym łatwiej będzie się zbawionym. Stąd tak wielka w owym czasie liczba donacji i aktów pobożności.
W obrazie van Eycka pobożność i szczodrobliwość kanclerza została już nagrodzona. Siedzący na kolanach Marii Chrystus unosi rękę i błogosławi pogrążonego w modlitwie dostojnika. W wizji ukazanej przez Jana van Eycka kanclerz Nicolas Rolin przebywa już w Królestwie Niebieskim.
Jan van Eyck, Madonna i kanclerz Nicolas Rolin, ok. 1435, deska, 65 x 62,3 cm, Paryż, Luwr
Madonna i kanclerz Nicolas Rolin
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadzą: dr Grażyna Bastek i Michał Montowski
Data emisji: 10.11.2019
Godzina emisji: 12.45
am/bch
