To drugie zamówienie jakie otrzymał Caravaggio na obrazy przeznaczone do rzymskich świątyń. Po wykonaniu malowideł do kaplicy Contarellich w kościele San Luigi dei Francesi, Caravaggio uzyskał zlecenie od Tiberio Cerasiego, prawnika pełniącego ważne funkcje na dworze papieskim, na dwa obrazy do jego rodzinnej kaplicy w Sana Maria del Popolo.
14:33 2021_04_25 14_45_02_PR2_Jest_taki_obraz.mp3 "Nawrócenie św. Pawła" pędzla Caravaggia (Jest taki obraz/Dwójka)
Były one przeznaczone na boczne ściany kaplicy; obraz znajdujący się w centrum, tuż nad ołtarzem, namalował Annibale Carracci. Kontrakt na obrazy przedstawiające Ukrzyżowanie św. Piotra i Nawrócenie św. Pawła, podpisany we wrześniu 1600 roku opiewał na 400 scudiromani, sumę całkiem przyzwoitą.
Format i wymiary obrazów zostały zapewne wyznaczone przez Carlo Maderno, architekta przebudowującego na życzenie Cerasiego starą kaplicę w nowym stylu. Caravaggio dopasował zatem kompozycję obu dzieł do warunków, w jakim będą oglądane - uwzględnił kierunek światła na obrazach z naturalnym i dokonał takich skrótów, aby malowidła na ścianach wąskiej kaplicy dobrze wyglądały oglądane z boku, z ukosa.
"Nawrócenie św. Pawła" z kaplicy Cerasich ilustruje wydarzenie z "Dziejów Apostolskich" - pogromca chrześcijan Szaweł w drodze do Damaszku ujrzał bijącą z nieba łunę i usłyszał słowa Chrystusa: "Szawle, Szawle, dlaczego mnie prześladujesz?" Był to moment jego nawrócenia, przemiany prześladowcy w wiernego apostoła.
Caravaggio przedstawił tę wielokrotnie podejmowaną przez malarzy scenę w sposób niezwykle oryginalny. Nie ukazał Chrystusa, ani towarzyszy Szawła, ani żadnego pejzażu (jak sam zrobił w innej wersji obrazu z kolekcji Odescalchich). Przedstawił przyszłego apostoła na ziemi, pomiędzy nogami konia, który podnosi nogę, aby nie zdeptać doznającego boskiej iluminacji człowieka. Koń zdaje się przeczuwać więcej niż niczego nie świadomy służący podtrzymujący jego uzdę.
Szaweł podróżował do Damaszku za dnia, jednak Caravaggio ukazał swych bohaterów na ciemnym, czarnym tle. Ukazał nie ewangeliczne, tłumne wydarzenie, lecz wizję Szawła, zilustrował słowa z Ewangelii św. Jana: „Ja jestem światłością świata. Kto idzie ze mną nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia.”
Caravaggio, "Nawrócenie św. Pawła" z kaplicy Cerasich w Santa Maria del Popolo w Rzymie
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)
Data emisji: 25.04.2021
Godzina emisji: 14.45
