Michał Walczak, debiutując w 2007 roku kameralnym dramatem pt. "Piaskownica", był już uznanym autorem w środowisku teatralnym. "Piaskownica" prapremierowo została zrealizowana przez Piotra Kruszczyńskiego w 2003 roku, w Teatrze im. Szaniawskiego w Wałbrzychu. Kolejnej jej reżyserii podjął się Tadeusz Bradecki w Teatrze Narodowym, łącząc ją ze swoją sztuką pt. "W piaskownicy".
Walczak z finezją wprowadza do tekstu odwieczne stereotypy, nie ulega im jednak, tylko je sygnalizuje. Protazek zazdrosny o Miłkę odsyła ją do innej piaskownicy, w której bawi się Karolek, ale wcześniej zapewnia, że w tamtej piaskownicy śmierdzi, a Karolek to kretyn. Dzieci-dorośli z fascynacją odkrywają różnice między płciami ("Ty tam nic nie masz pod sukienką"). Przedszkolaki-dorośli pytają w końcu: "Czemu zlikwidowali wszystkie piaskownice? – Bo ludzie nie chcą już bawić się w piaskownicach". Czy ludzie więc nie chcą się już kochać? Diagnoza o spełnieniu w miłości wydaje się dość sroga, smutna.
Michał Walczak Foto: PAP/Albert Zawada
Michał Walczak o swoim tekście: "To dramat o spotkaniu dwojga ludzi, którzy się znakomicie rozumieją, a nie do końca są w stanie porozumieć. Nie jest to historia o przedszkolakach, choć dzieje się w piaskownicy. Chciałem zdemaskować, zdjąć patetyczność z tematu związków uczuciowych między ludźmi. Dorośli też są, doświadczając miłości, nie tylko dramatyczni, ale i śmieszni, bezradni, bliscy w reakcjach dzieciom z piaskownicy".
Paweł Łysak Foto: Forum/Mateusz Włodarczyk
Radiowa wersja dramatu jest dziełem Pawła Łysaka. Reżyser zaproponował podwójną obsadę. Dialogi rozpisał na dwie pary: starszą i bardzo młodą. W parze pierwszej wystąpili: Danuta Szaflarska i Wiesław Michnikowski. Ich "zabawa" w grę, jaką toczą ze sobą chłopiec (Protazek) i dziewczynka (Miłka) wywołuje efekt komiczny, ale też wzrusza. W naszym odbiorze z czasem zaczyna zacierać się granica między światem dorosłych i dzieci. Język pozostaje dziecięcy, problemy są jak najbardziej ich, ale też przynależą do świata dorosłych. Efekt dramatyczny wzmacnia kontrast głosów pary seniorów z głosami młodych aktorów.
Wiesław Michnikowski Foto: PAP/Andrzej Rybczyński
W 15 lat później, kiedy powtarzamy słuchowisko, autor i reżyser mają już za sobą długą drogę zawodowo-twórczą. Obaj są dyrektorami ważnych stołecznych teatrów: Paweł Łysak od 2014 roku prowadzi Teatr Powszechny im. Z. Hubnera, a Michał Walczak od początku sezonu 2021/22 jest dyrektorem Teatru Rampa na Targówku.
Od pięciu lat nie żyją odtwórcy ról głównych. Danuta Szaflarska odeszła w wieku 102 lat, 19 lutego 2017 roku. Niemal do końca była aktywna zawodowo. To jej pamięci – w piątą rocznicę śmierci – poświęcamy powtórkę "Piaskownicy". Wiesław Michnikowski jest m.in. laureatem Splendoru Splendorów (2006), Danuta Szaflarska natomiast – m.in. Nagrody Wielkiej Festiwalu "Dwa Teatry" (2007) oraz Diamentowego Talentu Trójki (2014).
Ponownej emisji słuchowiska będzie towarzyszyło tradycyjne spotkanie z jego twórcami: Pawłem Łysakiem i Michałem Walczakiem.
Warszawa, czerwiec 2014 roku. Danuta Szaflarska z nagrodą specjalną "Diament Trójki", przyznawaną wyjątkowej i niekwestionowanej osobowości artystycznej Foto: PAP/Radek Pietruszka
Zapraszamy.
Barbara Marcinik oraz Jacek Pietrasik – wydawca
***
Michał Walczak – "Piaskownica", powtórka 20 lutego 2022 r., godz. 22.05.
Reżyseria: Paweł Łysak
Realizacja akustyczna: Andrzej Brzoska
Opracowanie muzyczne: Renata Baszun
Obsada: Danuta Szaflarska, Wiesław Michnikowski, Justyna Bojczuk, Beniamin Lewandowski
Czas trwania – 30’03”.
