Wśród proponowanych przez Krzysztofa Dziubę tematów nie zabrakło dyscypliny olimpijskiej mocno związanej z Azją. Był to… badminton, który w Indonezji jest sportem niezwykle popularnym. Piosenkę o badmintonie zaśpiewało jawajskie trio Yanti Bersaudara. Warto wiedzieć, że Indonezja jest światową potęgą w tym sporcie i tylko Chinom ustępuje w liczbie zdobytych w badmintonie medali!
Sportowa rywalizacja nie pojawia się tylko i wyłącznie w sporcie! Byliśmy świadkami rywalizacji wiejskich skrzypków – Piotra Gacy i Józefa Zarasia. W archiwalnym nagraniu audycji „Zapraszamy do S1” słyszeliśmy fenomenalną wymianę muzykanckich ciosów poprzez wirtuozerską grę na skrzypcach.
Jednak większą część czasu poświęciliśmy tradycyjnym rytuałom związanym ze sztukami walki. W sportowym wydaniu magazyny „Źródła” odwiedziliśmy także Tajlandię, by posłuchać muzyki sarama, towarzyszącej rytuałowi związanemu z boksem tajskim Muay Thai.
zdjęcie ilustracyjne
Nieco więcej czasu spędziliśmy w Japonii, na którą z uwagi na Olimpiadę patrzy cały świat. Rozmawialiśmy o sumo i związkach tej tradycji z muzyką. Choć sumo nie jest dyscypliną olimpijską, wciągu roku w Japonii jest 6 wielkich turniejów sumo.
Powiedzieć o sumo, że jest dyscypliną sportową, to nie powiedzieć nic. Tradycja tego sportu liczy sobie setki lat, jest – poza zapasami – specyficznym rytuałem, ceremonią z bardzo wyraźnie nakreślonymi zasadami i zwyczajami. Tę fascynującą kulturę przybliżył nam nasz gość – Makoto Nomura – muzyk, kompozytor i członek kolektywu Japan Association of Composers for Sumo Hearing Arts (w skrócie JACSHA). Muzycy kolektywu badają ceremonialne aspekty sumo, następnie wykorzystują ich elementy w utworach i happeningach muzycznych.
- Sumo jest rodzajem opery. Cała muzyczna i brzmieniowa otoczka zapasów jest niezwykle piękna. Każdy ma tu swoją rolę – mówił gość „Źródeł”. – Osoba wywołująca zapaśników do walki śpiewa coś w rodzaju arii, sędzia wykonuje coś w rodzaju recytatywu. Sumo to nie tylko sport i rozrywka, ale i zwyczaj przesiąknięty religijną ceremonialnością.
Ostatnio muzycy kolektywu JACSHA zaczęli mocno wsiąkać w środowisko sumo. Nauczyli się nawet podstawowych technik walki! Przede wszystkim jednak odkrywali muzyczne aspekty sumo – nauczyli się śpiewać i wybijać rytmy walki. Wedle tradycji, walki sumo zapowiadane były porannym bębnieniem na bębnach daiko tak, by dźwięk poniósł się jak najdalej. Każde ważde, ceremionalno-teatralne wydarzenie było zwiastowane rytmem wybijanym na bębnach, a różnorodność dźwięków wskazywała na to, czy będzie to sumo, czy np. teatr kabuki. Rytmy były więc dość skomplikowane, by nikt nie mógł ich podrobić.
- Taki rytm ma sumo. Sekretny, znany tylko przez wybranych. Jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i znany do dziś tylko nielicznym. My byliśmy pierwszymi osobami spoza świata sumo, które poznały tę tajemną sztukę – mówił Makoto Nomura.
Jak wspominał muzyk, istnieje również rytuał sumo związany ze zjawiskiem ciszy. W Japonii często zdarzają się trzęsienia ziemi, celem rytuału sumo było… uspokojenie mieszkających pod ziemią duchów – można je było ułagodzić silnym tupaniem. Dlatego w ceremonii brali udział potężni, ciężcy mężczyźni, uderzając stopami o ziemię w długich interwałach zupełnej ciszy.
- To jak utwór Johna Cage’a – mówił Nomura. – W rytuale mettaizumo są 24 takie milczące interwały. W tym czasie wiatr, szelest liści, szum wody wypełniają momenty ciszy.
W audycji słuchaliśmy:
- Yanti Bersaudara – Badminton [LP „Yanti Bersaudara”, Polydor 1971]
- Pojedynek Piotra Gacy i Józefa Zarasia [„Muzyka Źródeł vol. 33. Józef Zaraś z Nieznamierowic”, Polskie Radio 2020]
- Yobidashi Choutaro – Tsuru to kame [„Seichou Sumo Jinku”, Pony Canyon 2017]
- 北･玉から輪・湖・若へ (fragment walki sumo) [LP „栃・若から北・若まで ～大相撲戦後の名勝負～”, NHK 1978]
- Minyo Crusaders – Sumo Jinku [„Echoes of Japan”, Mais Um Discos 2019]
- Minyo Crusaders – Tora Joe [„Live at Le Guess Who?”, Mais Um Discos 2021]
- The Prasit Thawon Ensemble – Sarama [„Thai Classical Music”, Nimbus Records 1994]
- Mushapata – Muanago Yé-Yé [„Saba-Saba Fighting”, Akuphone 2018]
- Orkes Lokanada – Sorak-Sorak Bergembira [„The Fourth Asian Games, Souvenir From Indonesia Part 3]
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadził: Krzysztof Dziuba
Data emisji: 3.08.2021
Godzina emisji: 15.15
mg
