Kroncong – indonezyjskie fado

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2022 16:00
Gdy myślimy o muzyce indonezyjskiej, pierwszą rzeczą, która przychodzi nam na myśl jest gamelan. Są jednak w tym wielokulturowym kraju gatunki i zjawiska muzyczne cieszące się niemal tak samo wielką popularnością, co muzyka dworska Jawy i Bali. Jednym z nich jest kroncong – gatunek określany przez niektórych mianem indonezyjskiego fado.
Audio
Lief Java keroncong division
Lief Java keroncong divisionFoto: domena publiczna

 O kroncongu opowiadał gość piątkowych Źródeł, a był nim Dawid Martin – etnomuzykolog związany z Uniwersytetem Warszawskim i kierownik jedynego w Polsce zespołu gamelanowego, czyli Warsaw Gamelan Group:

- Oczywiście gamelan był przez długi czas w spectrum uwagi badaczy europejskich, zajmujących się kulturą Indonezji. Ci badacze po macoszemu tratowali kroncong, uznając go za wpływ muzyki popularnej i widzieli w nim formę degeneracji… To, co wyróżnia kroncong na tle innych gatunków indonezyjskich to europejskie instrumentarium. Sama geneza muzyki kroncong wiąże się z portugalsko-holenderską rywalizacją na terenach Azji Południowowschodniej. Te dwa morskie imperia walczyły o monopol w handlu przyprawami… – tłumaczył nasz gość.

Niewątpliwy wpływ na rozwój kroncong mieli portugalscy emigranci, osiedleni na terenie dzisiejszej Dżakarty. Do przełomu wieków XIX i XX portugalska osada była dość zamkniętym obszarem, później zainteresowali się nią tzw. indos – metysie z sąsiednej dzielnicy. Gitary kroncong stały się atrybutem bwaya kroncong, co w wolnym tłumaczeniu przełożyć możemy na ulicznych muzykantów-kobieciarzy. To oni spopularyzowali kroncong, choć nie mieli zbyt dobrej opinii. Gazety holenderskie z przełomu wieków wspominały o tej (prawdopodobnie) pierwszej subkulturze głównie w kontekście wykroczeń – zakłócania ciszy nocnej, kontaktach z miejscowym półświatkiem.

- Kroncong był muzyką ulicy i muzyką nocy. Bwaya kroncong pojawili się na ulicach po zmroku, grając przede wszystkim w okolicach bazarów nocnych – wspominał Dawid Martin.

Bwaya śpiewali przede wszystkim improwizowaną poezję malajską (pantun), nie znajdowało się w niej zbyt wiele nostalgii kojarzonej z najbardziej popularnym dziś koncong asli. Teksty były żartobliwe, sprośne, wulgarnie mówiące o męsko-damskich relacjach.

- Co ciekawe, na początkach XX wieku na owych nocnych bazarach orhganizowano „bitwy” kroncong, przypominające dzisiejsze bitwy hip-hopowe. W szranki stawały dwa zespoły i każdy z nich improwizował pantun

Po II wojnie światowej nastąpiła „gamelanizacja” kroncongu, włączając w kroncong muzykę gamelanową (kroncong java). 1934 r. zaczęło nadawać Radio Nirom. Dzięki falom etedru do Indonezji zaczęły docierać melodie z Zachodu. Nie minęło wiele czasu a pojawiły się podgatunki w stylu: rumba kroncong, tango kroncong etc. Orkieestry kroncong rozrastały się wówczas do niebotycznych, bigbandowych rozmiarów, a muzycy czerpali garściami z zachodnich inspiracji.

Zdecydowanie najpopularniejszym odłamem kroncongu jest kroncong asli – muzyka dość melancholijna, nostalgiczna, odnosząca się do tęsknoty za domem, ukochaną osobą.

Jaką rolę odegrał kroncong w powojennej Indonezji? Dlaczego hymn Malezji oparty jest na melodii jednego z przebojów tego gatunku? Co wspólnego z kroncongiem mieli Violetta Villas i Janusz Gniatkowski…? Odpowiedzi – w audycji!

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadził: Krzysztof Dziuba

Data emisji: 26.08.2022

Godzina emisji: 15.15


Czytaj także

Fado oznacza "przeznaczenie"

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2021 16:10
- Kiedy od Michała Górczyńskiego usłyszałem, że można by zagrać fado z Bastardą, pomyślałem „o czym Ty mówisz, Michał??”, ale na zachętę wysłał mi dwa utwory solowe João de Sousa, nagrane od niechcenia komórką. I oniemiałem. Oczarował mnie totalnie intymnością, bliskością śpiewu, nieegzaltowanego. Bardzo czułego i pięknego. – mówił Paweł Szamburski, członek Bastarda Trio
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gitary z Azji

Ostatnia aktualizacja: 29.07.2022 16:00
Piątkowe wydanie Źródeł zdominowało brzmienie strun! Słuchaliśmy muzyki gitarowej z różnych stron Azji. Zabrzmiały: tajska Shadow Music, sundajski tarling, kroncong z Dżakarty oraz muzyka z Celebesu, Birmy i Okinawy. Sięgnęliśmy też po instrumenty amplifikowane…
rozwiń zwiń