Bogata ornamentacja, swobodnie kształtowany przebieg rytmiczny dostosowany do balladowej formy – to jedne z cech bułgarskiej muzyki wokalnej. Ale tradycyjna kultura wokalna w Bułgarii jest szalenie bogata, obfitująca w wiele regionalnych odmian. Różnice leżą m.in. w dźwiękach, sposobie śpiewu czy charakterze pieśni. O bułgarskiej kulturze muzycznej rozmawialiśmy z profesor Natalią Raszkovą z Sofii.
- Najogólniej można podzielić pieśni bułgarskie na jedno- i dwugłosowe. Śpiew dwugłosowy do dziś spotykany jest w Bułgarii zachodniej, południowo-zachodniej, centralno-zachodniej. Pieśni różnią się od siebie wyraźnie, jest wiele różnorodności w strukturze samego dwugłosu – tłumaczyła Natalia Raszkova. – Można, generalizując, powiedzieć, że w Bułgarii śpiewa się w grupach. Dwie grupy śpiewają antyfonalnie, jedna po drugiej. Pierwsza śpiewa w jednym przedziale czasowym, druga odśpiewuje i przyśpiewuje jeszcze raz.
Pieśniarki i pieśniarze dobierają się w grupy tak, by ich głosy pasowały do siebie. Jak podkreślała prof. Raszkova, pieśni mają brzmieć tak, jakby wychodziły z jednego gardła, niezależnie od liczby śpiewających – to kategoria estetyczna pięknego śpiewu.
Nasza rozmówczyni wskazała także na śpiew męski, wyjątkowo charakterystyczny dla regionu gór Piryn. Mieszkający muzułmanie są konserwatywni, co pozwoliło m.in. zachować wyjątkowo archaiczny śpiew. Przykładem jest miejscowość Bansko u podnóża Pirynu. Tamtejszy śpiew męski jest silny i dźwięczny.
Z kolei w Bułgarii Północnej muzyka tradycyjna zachowała się w mniejszym stopniu, niż na południu – z początkiem XX wieku została zdominowana przez muzykę miejską.
Natalia Raszkova opowiedziała o pieśniach bułgarskich, ich archaizmie i żywej kulturze pieśni tradycyjnej. Nie zabrakło także kilku słów o gajdach – ważnym instrumencie muzycznym tego kraju.
- Gajdy są najbardziej bułgarskim instrumentem. Występuje wszędzie w różnych regionach kraju. Istnieją różne rodzaje gajd – mówiła prof. Raszkova.
Najbardziej popularne są 3 rodzaje gajd. Gajdy niskie, tzw. gaba gajda – znane w Rodopach, charakteryzujące się niskim brzmieniem, następnie – najbadziej rozpowszechnione w Bułgarii – gajdy średnie. W końcu – gajdy wysokie – dżura gajda, popularne najbardziej w Bułgarii Zachodniej.
- Gajdy to instrument obowiązkowy na każdym weselu. Mówi się, że nie ma wesela bez gajd. A ich świetlisty dźwięk poprawia humor każdemu weselnikowi – wspominała profesor.
Zaśpiewały żeńskie i męskie grupy śpiewacze, Płamyczi i Bistrica (laureaci zakopiańskich festiwali), zagrają gajdosze, a na koniec zabrzmi bułgarski etnojazz, między innymi wyjątkowa fuzja stylów w wykonaniu Theodossiego Spassova.
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadziła: Maria Baliszewska
Data emisji: 27.09.2022
Godzina emisji: 15.15
