Z kozą w ostatki

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2025 13:00
O podkoziołku, który jest eksponatem miesiąca w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi, a także o zwyczajach ostatkowych, w których brała udział opowie Olga Łoś z łódzkiego muzeum, posłuchamy również opowieści o ostatnich chwilach karnawału ze zbiorów archiwalnych Anny Jachniny.
Audio
wodzenie kozy
wodzenie kozyFoto: NAC

A trzeba dać podkoziołka, trzeba dać, trzeba dać,
umiałaś ty cały roczek ubadać, ubadać

Gdzie koza chodzi, tam się żytko rodzi. Kędy jej tropy, powstają kopy!

„W ostatni Wtorek bywa Podkoziołek. Wszystkie dziewczęta, które przez rok cały chodziły do karczmy, powinny się stawić do tańca. Przed muzyką stoji talerz, a obok niego figura drewniana przystrojona w różne płatki, zwana dla dwóch różków na łbie koziołkiem albo podkoziałkie. Parobcy biorą dziewuchy te do tańca. Gdy pierwsza para stanie przed muzyką i parobek zaśpiewa, wówczas dziewka parę groszy rzuca na talerz (jakoby pod owego koziołka).

Śpiew parobka brzmi:
A trzeba dać podkoziołka, trzeba dać, trzeba dać,
Boś ty mogła całki roczek ubadać, ubadać.
 
Chłopcy, biorąc do tańca, zachęcają w różny sposób dziewuchy aby pieniążków pod koziołka dać nie ociągały się, np.:
Ma w pończosze, - da po trosze.
Ma za pasem, - da tymczasem  itp.
 
Dziewczęta tak wzywane, płacą wszystkie muzyce, i tańczą do północka”. (WDOK, t. 9, s. 124-125)

Łódzkie Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne prezentowało eksponat miesiąca - gipsową rekonstrukcję rzeźby podkoziołka (oryginalnie wykonanej z buraka cukrowego). To "figurka koziołka lub nagiego chłopca. Rzeźba symbolizuje płodność – stąd wyeksponowane przyrodzenie młodzieńca. Nazwa ta dotyczy także znanego w Wielkopolsce, na Kujawach, a także ziemi sieradzkiej i łęczyckiej zwyczaju ostatkowego" [mat. Muzeum].

Rocio Bazan flamenco

Zaprosiliśmy także na koncert andaluzyjskiej śpiewaczki flamenco Rocío Bazán w Warszawie.

  • Jej kariera rozpoczęła się w 2002 roku, kiedy w wielkim stylu wygrała dwa najważniejsze konkursy wokalne poświęcone muzyce flames. Od tej pory występuje na całym świecie zarówno ze swoimi recitalami solowymi, jak i w zespołach tanecznych. Rozmowa z Rocío Bazán

***

Tytuł audycji: Źródła 

Prowadziła: Justyna Piernik

Data emisji: 3.03.2025

Godzina emisji: 12.00