Mijają 42 lata od momentu, gdy jako pierwsi zimą zdobyliśmy Mount Everest, a mimo to zapisanej na taśmie relacji ze szczytu najwyższej góry świata słucha się dziś z wypiekami na twarzy.
Przeczytaj także:
Zawada jak nikt rozumiał góry zimą
Droga na najwyższy szczyt świata wtedy, w 1980 roku, okazała się wyjątkowo trudna. Sytuacja wyglądała dramatycznie. 13 lutego dwaj wspinacze: Ryszard Szafirski oraz kierownik zimowej wyprawy na Mount Everest - Andrzej Zawada wyszli na przełęcz południową. 14 lutego Szafirski wyniósł butle z tlenem na wysokość 8150 m, natomiast Andrzej Zawada pozostał w namiocie. Źle się czuł.
Jeszcze tego samego dnia obaj zdecydowali się na zejście w dół, do obozu III. W tym czasie inni członkowie grupy: Zygmunt Heinrich i Pasang Norbu Sherpa postanawiają iść w górę do obozu IV. Nie wiedzą, że w tym czasie Andrzej Zawada schodzi ze szlaku, omija obóz III i schodzi 200 m poniżej niego...
Więcej o wyprawie na Mount Everest w serwisie specjalnym Polskiego Radia
Everest 1980
Warto jednak zaznaczyć, że to nie członkowie ekipy z 1980 roku zdobyli Czomolungmę jako pierwsi. Dwa lata wcześniej wspięła się na nią Wanda Rutkiewicz - jako pierwsza Polka i 3 kobieta na świecie! Rok 2022 został ogłoszony Rokiem Wandy Rutkiewicz!
Piątkową audycję rozpoczął nepalski zespół Night (w 2017 roku odwiedził Polskę w ramach showcase’u WOMEX, festiwali: EtnoKraków/Rozstaje i Radio Azja). Grupa zaczynała jako… zespół metalowy, wkrótce ścieżki powiodły ją w stronę folku. Dziś Night przybliża dawne nepalskie tradycje za pośrednictwem uwspółcześnionego języka przekazu. W zespole usłyszeć można tradycyjne instrumenty Nepalu jak m.in.: sarangi, piwnacha, nagara.
W magazynie nie zabrakło pieśni poświęconych samym górom. Usłyszeliśmy niezwykle popularną wśród szerpów piosenkę „Resham Firiri”, której melodii nie sposób nie usłyszeć podczas trekkingu po Himalajach. Z kolei „Ramro Machhapuchhre” to newarska pieśń poświęcona świętej górze Machhapuchhre położonej w masywie Annapurny. Tu warto wspomnieć o samych Newarach. To grupa etniczna zamieszkująca nepalską Dolinę Katmandu. Newarowie rozwinęli cywilizację miejską niespotykaną nigdzie indziej u podnóża Himalajów. Po dziś dzień kontynuują swoje wielowiekowe tradycje, są opiekunami religii i kultury Nepalu. Słuchaliśmy utworu wydanego w latach 80. na płycie winylowej w… Polsce! Szczyt Machhapuchhre określany jest „matterhornem Nepalu”, ze względu na jego ważkość w wierzeniach Nepalczyków, władze zakazały wspinaczki na niego.
17 lutego 1980 Polacy jako pierwsi zdobyli zimą Mount Everest. Wyprawą kierował Andrzej Zawada, szczyt zdobyli wówczas Krzysztof Wielicki i Leszek Cichy. Ale w wieloosobowej ekipie był także Bogdan Jankowski odpowiadający za łączność radiową. Jankowski nagrywał liczne dźwiękowe dokumenty ze swoich ekspedycji. „Jego nagrań terenowych po kilkudziesięciu latach wciąż słucha się z wypiekami na twarzy” – zaręczał Krzysztof Dziuba. W roku 2020 ukazał się album pt. „Himalaya and Karakoram – Voices from the Mountains 1971-2003”. To kompilacja nagrań Jankowskiego z kilkudziesięciu lat, obejmująca 6 ekspedycji, w których brał udział. Wśród nich oczywiście ta na Mount Everest i nagranie rozmowy zdobywców szczytu.
Okładka płyty "Himalaya and Karakoram - Voices from the Mountains 1971-2003"
W tym samym czasie – latach 1979-80 – pojawiają się winyle Poljazzu, a na nich nagrania muzyki tradycyjnej z Nepalu! Wysłuchaliśmy fragmentu albumu „Himalaya. Muzyka ludowa Nepalu” – melodii wygranej m.in. na ksylofonie wodnym. Emitowane w audycji nagranie zostało zrealizowane w rozgłośni nepalskiego radia Katmandu, a za rekonstrukcję techniczną odpowiada Leszek Wójcik.
Jedna z płyt winylowych PolJazzu
Skoro mowa o Nepalu, w audycji nie mogło zabraknąć nagrania muzycznych ambasadorów tego kraju – zespołu Sur Sudha. Na zakończenie zabrzmieli newarscy Beatlesi – The Newa Beatles.
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadził: Krzysztof Dziuba
Data emisji: 21.01.2022
Godzina emisji: 15.15
