- Anna Szałaśna, redaktorka Polskiego Radia, twórczyni audycji, była bliską współpracowniczką Jadwigi i Mariana Sobieskich.
- Była popularyzatorką autentycznej muzyki wiejskiej na falach audycji Polskiego Radia.
- Podkreślała, że w archiwach powinny być autentyczne nagrania muzyki ludowej, ze zdjęciami i obszernymi opisami samych artystów i muzykantów.
Anna Szałaśna (ur. 1926) została zaproszona do współpracy z Polskim Radiem przez Barbarę Krasińską - osobę, która "ściągnęła" tu także Mariana Domańskiego. To Barbara Krasińska sprawiła, że na antenie zaczęła pojawiać się autentyczna muzyka wiejska, a nie sama stylizacja.
Anna Szałaśna o Auschwitz:
Niemiec, który mnie przesłuchiwał, zaczął krzyczeć, że powinnam chodzić do szkoły i jak nie będę mówić prawdy, to wyśle mnie do Oświęcimia. Odpowiedziałam mu, że przecież tam są już ludzie, to nie będę sama
Anna Szałaśna z kolei była przez lata najbliższą współpracownicą Jadwigi i Mariana Sobieskich. Przez wiele lat kierowała także Archiwum Fonograficznym im. Mariana Sobieskiego (obecnie Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN). Jej audycje oparte są na wiedzy zdobytej podczas niezliczonych badań terenowych, ilustrowane ciekawymi nagraniami.
"Bo folklor to ludzie"
- Była ich bezpośrednią następczynią, wierną kontynuatorką ich idei, pomysłów i i wierności wobec tradycyjnej postaci folkloru. Miałem to szczęście współpracować z nią we wczesnych latach 80., gdy jeździliśmy do wybitnych muzyków ludowych. Zawsze uderzała mnie pewna dziecięcość myślenia bliska mistyce, skupiona na ludziach. Była promotorką nawrotu do folkloru osobowego. Uważała, że folklor to ludzie - mówił prof. Piotr Dahlig.
Badaczka była inspiratorką ruchu powrotu do źródeł, uważała, że muzyka ludowa to dobro ogólnoludzkie.
Wojenny dramat, serdeczna muzyka ludowa
W pierwszych dniach wojny jej ojciec dostał rozkaz przeniesienia się do Warszawy. Podczas podróży do stolicy pociąg ostrzelano, Anna Szałaśna została ranna, w wyniku czego amputowano jej nogę. Po okresie rekonwalescencji zamieszkała z rodziną u krewnych w Radogoszczy koło Tarnowa. W 1943 roku została zatrzymana przez Gestapo z powodu listu, który wysłała do brata w obozie. Trafiła do więzienia w Tarnowie, skąd po brutalnym przesłuchaniu i odmowie składania zeznań została wysłana w czerwcu 1943 do obozu Auschwitz-Birkenau (nr obozowy 47628). W obozie pracowała w komandzie kopiącym rowy i w szwalni. Zaprzyjaźniła się z dwiema więźniarkami, wzajemnie się wspierały. W sierpniu 1944 zgłosiła się na wyjazd do obozu w Ravensbrück, gdzie dzięki pomocy koleżanek otrzymała lżejszą pracę w fabryce Siemensa. W kwietniu 1945 została wytypowana do wyjazdu z obozu Ravensbrück do Szwecji w ramach akcji zorganizowanej przez Czerwony Krzyż za pośrednictwem hrabiego Bernadotte. W Szwecji otrzymała pomoc medyczną i doczekała końca wojny. Następnie pracowała przez rok w Helsingborgu w fabryce kaloszy Tretorna.
Latem 1946 roku Anna Szałaśna powróciła do Polski i zamieszkała w Szczecinie. W 1948 roku ukończyła liceum dla dorosłych i przeprowadziła się do Poznania, gdzie studiowała muzykologię. Uczestniczyła w Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego jako transkrybentka w poznańskiej Pracowni Muzyki Ludowej. W 1959 roku przeprowadziła się na stałe do Warszawy. Podjęła pracę w Instytucie Sztuki PAN, gdzie kierowała archiwum fonograficznym. Interesuje się etnomuzykologią, szczególnie folklorem bieszczadzkim. Prowadziła m.in. trzyletnie badania w Bieszczadach, a także liczne audycje radiowe na ten temat.
Audycja poświęcona była też ziemi sandomierskiej. Materiał opatrzy komentarzem prof. Piotr Dahlig, zabrzmiały też nagrania z tego regionu, znajdujące się w archiwum Polskiego Radia.
***
Tytuł audycji: Źródła
Prowadził: Piotr Dorosz
Data emisji: 27.08.2024
Godzina emisji: 15.15
