Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. Początkowo byli to osadnicy z Niderlandów i Fryzji – członkowie protestanckiej grupy menonitów, którzy w tolerancyjnym Królestwie Polskim mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Zasiedlali tereny zalewowe i nieużytki od Żuław w górę Wisły do Torunia i dalej aż na Mazowsze. Z biegiem czasu termin olender/olęder zaczął być używany w stosunku do innych osadników – Niemców (luteran), a także Polaków (katolików), którzy cieszyli się przywilejami opartymi na systemie prawnym wprowadzonym pierwotnie dla osadników z Niderlandów.
Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce
Zagroda z Kaniczek, pochodzi z 1757 r. Data ta zachowana jest wraz inicjałami budowniczego i właściciela nad frontową, podcieniową wystawką, wspartą na czterech słupach. Zagroda ta jest jednym z ostatnich, podcieniowych domów zachowanych na terenie Doliny Dolnej Wisły. Posiada ona część mieszkalną w konstrukcji wieńcowej oraz murowaną część inwentarską. We wnętrzu głównej izby na jednej ze ścian zachowała się tapeta z ażurowym wzorem z 1910 r. Tutaj też odtworzony został kaflowy piec z ozdobną koroną. Do ściany szczytowej budynku dostawiona została altana. W założeniach zagroda, poprzez jej wyposażenie obrazować będzie status majątkowy bogatego chłopa nadwiślańskiego z początku XX w. Wraz z zagrodą z Kaniczek na wspólnym siedlisku znajdują się wolnostojące budynki gospodarcze i dom robotniczy. Stodoła z Wielkiego Wełcza pochodzi z 1841 roku, o czym świadczy data wycięta na wiatrowskazie. Budynek ten posiada konstrukcję szkieletową, odeskowaną z zewnątrz, z dachem krytym słomą. We wnętrzu centralnie znajduje się klepisko, po bokach z sąsiekami. Spichlerz z Wielkiego Zajączkowa zbudowany został na początku XIX w. w konstrukcji szkieletowej, ze ścianami oszalowanymi pionowo deskami i dachem pokrytym dachówką. We wnętrzu, na obu kondygnacjach solidna konstrukcja pozwalała na składowanie znacznych ciężarów. Spichlerz ten jest ostatnim przykładem budynku tego typu w pasie nizin nadwiślańskich. Dom dla robotników rolnych z Mątowskich Pastwisk, zbudowany został w 1827 r., na co wskazuje inskrypcja z datą zachowana w nadprożu drzwiowym głównego wejścia. Ściany wzniesione w konstrukcji wieńcowej, wspierają dach pokryty dachówką. Budynek ten to jedyny zachowany przykład drewnianego domu robotniczego. We wnętrzu znajdują się dwie izby, mała sień i kuchnia.
W audycji zajrzeliśmy tam wraz z organizatorkami ekspozycji.
***
Na audycję Źródła w poniedziałek (17.03) w godz. 12.00-12.45 zaprasza Justyna Piernik.