Polska ratyfikowała Konwencję UNESCO o Ochronie Dziedzictwa Niematerialnego. O konsekwencjach i nadziejach z tego płynących rozmawiamy z Henrykiem Duminem z Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- To milowy kamień w naszej polityce kulturalnej – mówi Henryk Dumin. – Konwencja stanowi akt prawa międzynarodowego, pierwsze po wojnie zarządzenie w sprawie ochrony tradycji kultury. Przez wiele dziesięcioleci polityka socrealizmu i socjalistycznego państwa manipulowała w dużym stopniu naszym dziedzictwem kulturowym, próbując usunąć z jego obszaru takie zjawiska jak folklor związany z obrzedami religijnymi, tradycję polskich Kresów…
Obecnie, wraz z wprowadzeniem zasad Konwencji do naszego życia kulturalnego, kultura tradycyjna ma szansę być eksponowana w całej pełni i różnorodności.
- Chcielibyśmy najpierw tworzyć krajową listę dziedzictwa niematerialnego – listę skarbów tradycji - podkreślał gość Dwójki. Lista ta, według niego, powinna objąć swym zasięgiem wszystkie regiony kraju i zawierać unikatowe przejawy tradycji, które często giną na naszych oczach. Przez wpisanie na listę miałyby szansę przetrwania. - Austriacy wpisali luturę wiedeńskich kawiarni, Hiszpanie wpisali flamenco, a my moglibyśmy wpisać Wigilię i to na światową listę dziedzictwa niematerialnego! To zmobilizowałoby nas wszystkich do odtwarzania najdawniejszych przejawów tej tradycji.
O nadziejach związanych z ratyfikowaniem przez Polskę Konwencji o Ochronie Dziedzictwa Niemtarialnego z Henrykiem Duminem rozmawiała Maria Baliszewska.
***
W rozumieniu Konwencji UNESCO, której tekst został przyjęty na 32. sesji Konferencji Generalnej UNESCO w październiku 2003 r., dziedzictwo niematerialne to zwyczaje, przekaz ustny, wiedza i umiejętności oraz związane z nimi przedmioty i przestrzeń kulturowa, które są uznane za część własnego dziedzictwa przez daną wspólnotę, grupę lub jednostki.
Ten rodzaj dziedzictwa jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i ustawicznie odtwarzany przez wspólnoty i grupy w relacji z ich środowiskiem, historią i stosunkiem do przyrody. Dla danej społeczności dziedzictwo niematerialne jest źródłem poczucia tożsamości i ciągłości.
Dziedzictwo niematerialne w rozumieniu Konwencji UNESCO obejmuje:
- tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego
- sztuki widowiskowe
- zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne
- wiedzę i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata
- umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym
Do czasu przyjęcia konwencji jedynym instrumentem normatywnym UNESCO w tej dziedzinie były "Zalecenia dotyczące ochrony kultury tradycyjnej i ludowej" z 1989 r. (Recommendation on the Safeguarding of Traditional Culture and Folklore/Recommandation sur la sauvegarde de la culture traditionnelle et populaire).
Polska złożyła dokument ratyfikacyjny w Sekretariacie UNESCO w Paryżu w dniu 16 maja 2011 roku. Konwencja weszła w życie w Polsce trzy miesiące po tej dacie.
