Wratislavia Cantans: Sol Gabetta i jej śpiewająca wiolonczela

Znakomita argentyńska wiolonczelistka oraz francuski pianista Bertrand Chamayou wystąpią w Filharmonii Wrocławskiej w środę 10 września. Na transmisję zaprasza Marek Zwyrzykowski.

Sol Gabetta

Foto: Uwe Arens/ Sony Classical /Handout/DPA/PAP

Wiolonczela to instrument barwą najbardziej zbliżony do głosu ludzkiego, co zapewniło jej szczególną pozycję w muzycznej hierarchii – w dawnych wiekach podkreślano, że instrumenty są stworzone przez człowieka, a tylko głos przez Boga. Repertuar koncertu nazwanego "Wiolonczela śpiewa” ("Violoncello Cantans”) został dobrany tak, aby uwypuklić tę wyjątkową cechę tytułowego instrumentu. Zagra na nim prawdziwa gwiazda - znana już festiwalowej publiczności Sol Gabetta.
"Obserwujcie go, któregoś dnia da światu coś, o czym będzie się mówić” – tak podobno miał powiedzieć Mozart o młodym Beethovenie. Nie znamy szczegółów spotkania tych panów, ale na Wratislavii Cantans usłyszymy ich spotkanie muzyczne, bowiem Beethoven skomponował Siedem wariacji Es-dur na wiolonczelę i fortepian na temat "Bei Männern, welche Liebe fühlen" z kochanej przez publiczność Mozartowskiej opery "Czarodziejski flet". Aria jest miłosnym duetem Paminy i Papagena. W Wariacjach fortepian gra wyznanie dziewczyny zaczynające się słowami: "W mężczyźnie, który czuje miłość”, a wiolonczela, wzorem amanta, odpowiada ze słodyczą.
Choć Beethoven nie napisał wiele na duet wiolonczeli z fortepianem, jego cykl sonat na taki skład jest uznawany za najświetniejszy w całej literaturze wiolonczelowej. To trudne połączenie instrumentów, ponieważ dźwięki w dolnych rejestrach wiolonczeli mogą być łatwo zagłuszone przez bas fortepianu. Jednak tak dobrzy muzycy, jak Sol Gabetta i Bertrand Chamayou, z pewnością poradzą sobie znakomicie z utrzymaniem muzycznej równowagi. Beethoven nadał Sonacie C-dur podtytuł "Wolna sonata”, zachęcając wykonawców do swobodnej, uczuciowej ekspresji, z czego Gabetta i Chamayou na pewno skorzystają.
"Sonata wiolonczelowa, która w partiach obu instrumentów z pewnością nie jest trudna” - to prawdopodobnie jedno z najbardziej fałszywych określeń, jakim którykolwiek kompozytor podsumował swoje dzieło. Brahms napisał tak o Sonacie wiolonczelowej e-moll w liście do wydawcy po tym, jak inna oficyna odmówiła publikacji partytury. Trik zadziałał i wcale nie łatwa, ale za to bardzo przyjemna w odbiorze Sonata ukazała się drukiem.
Tak jak instrumenty w duecie, tak i kompozytorzy nie muszą wcale ze sobą rywalizować, przeciwnie – mogą stworzyć twórczy tandem. Chopin przez kilkanaście lat przyjaźnił się z Augustem Franchommem i wspólnie z nim skomponował Duet E-dur na tematy z opery Robert Diabeł Meyerbeera. Utwór w stylu brillant został doceniony za "grację i wytworność" przez Schumanna, który, zastanawiając się, ile w tej muzyce jest Chopina, a ile Franchomme’a, doszedł do przekonania, że rolą tego ostatniego było głównie potakiwanie propozycjom Fryderyka. Tymczasem w zachowanym rękopisie widać, że partia wiolonczeli została napisana ręką Franchomme’a. Duet został zadedykowany szesnastoletniej uczennicy Chopina.
Joanna Michalska

Program:

Ludwik van Beethoven Siedem wariacji Es-dur na wiolonczelę i fortepian na temat arii "Bei Männern welche Liebe fühlen" z opery Wolfganga Amadeusa Mozarta "Czarodziejski flet" WoO 46; IV Sonata wiolonczelowa C-dur op.102 nr 1

Johannes Brahms Drei  Lieder: An ein Veilchen op. 49 nr 2; Alte Liebe op. 72 nr 1; Wie Melodien zieht es mir op. 105 nr 1 (aranż. Sol Gabetta)

Fryderyk Chopin Sonata wiolonczelowa g-moll op.65
Fryderyk Chopin / Auguste Franchomme Grand Duo concertant E-dur na temat opery Robert Diabeł Giacomo Meyerbeera op. 16A

Wyk. Sol Gabetta - wiolonczela, Bertrand Chamayou - fortepian

10 września (czwartek), godz. 19.00-22.45

mm/mc