Jak podkreśla dyrektor artystyczny festiwalu, maestro Giovanni Antonini, źródeł hasła jego najbliższej odsłony należy szukać w słynnej powieści Pierre’a Choderlosa de Laclosa "Niebezpieczne związki", a także w nakręconym na jej podstawie filmie Stephena Frearsa. W opisanej historii wyraźnie wyłaniają się konteksty społeczne, psychologiczne i polityczne, jest to bowiem opowieść o władzy. Wątki odsłaniające jej blaski i cienie przewijają się także w rozmaitych aspektach dzieł zawartych w programie festiwalu, który pozostaje silnie związany ze swoimi korzeniami – tegoroczną Wratislavię Cantans otworzy i zamknie repertuar oratoryjny. W ramach inauguracyjnego koncertu Władza i namiętność w wykonaniu Wrocław Baroque Ensemble pod dyrekcją Andrzeja Kosendiaka zabrzmi oratorium San Giovanni Battista autorstwa Alessandra Stradelli – barokowego włoskiego kompozytora. Ta efektowna kompozycja oparta na biblijnej historii wyszła spod pióra artysty, którego żywot był równie dramatyczny, co wydarzenia opowiedziane w jego dziele. Festiwal zwieńczy monumentalne oratorium Wyraj Ołeksandra Szymki – kompozytora urodzonego w 1977 roku na Tarnopolszczyźnie. Dzieło przeznaczone zostało na obsadę składającą się z dużego chóru mieszanego, zespołu głosów autentycznych, sopranu i wielkiej orkiestry symfonicznej – na estradzie zaprezentuje się więc około stu pięćdziesięciu wykonawców! Jego światowej premiery dokonają istotne dla ukraińskiej kultury grupy – BOŻYCZI oraz Narodowy Chór Ukrainy "Dumka". Na estradzie pojawią się także Chór NFM i Orkiestra Filharmonii Narodowej, muzyków poprowadzi zaś maestro Roman Rewakowicz.
Za pierwsze w historii muzyki oratorium uznaje się powstałe na samym początku siedemnastego stulecia dzieło Emilia de’ Cavalieriego Rappresentatione di anima et di corpo. Kompozycja ma charakter moralizatorskiego dialogu, toczonego pomiędzy Ciałem (Corpo) i Duszą (Anima). Pojawiają się też inne alegoryczne postacie, takie jak Rozum (Intelletto), Rada (Consiglio), Czas (Tempo), Rozkosz (Piacere) czy Anioł Stróż (Angelio Custode). Utwór wykonywany był na scenie przez ucharakteryzowanych aktorów, z dekoracjami i barwnymi przerywnikami tanecznymi. To epokowe dzieło zabrzmi podczas koncertu Ciało i dusza w wykonaniu znakomitych solistów i włoskiego zespołu Il Giardino Armonico, a pieczę nad całością sprawować będzie Giovanni Antonini. W ramach wydarzenia Il viaggio dei Bassano artyści opowiedzą dźwiękami także historię rodziny Bassano. Była to familia weneckich Żydów – malarzy, muzyków i budowniczych instrumentów – która w XVI wieku przeniosła się z Wenecji do Anglii. Celem maestra Antoniniego i muzyków Il Giardino Armonico jest odtworzenie repertuaru wykonywanego przez członków rodziny Bassano oraz wskrzeszenie sztuki improwizacji, z której słynęli. Zabrzmią również arcydzieła twórczości flamandzkiej, w tym Josquina Despreza, określanego mianem „księcia muzyków”, a także znacznie późniejsze, angielskich muzyków działających w czasach Williama Shakespeare’a.
Wratislavia Cantans to festiwal, który od lat przyciąga najwybitniejszych artystów oraz rzesze melomanów z całego świata. W tym roku ponownie wystąpi znamienity dyrygent, maestro sir John Eliot Gardiner. Poprowadzi on muzyków Orchestre Révolutionnaire et Romantique oraz The Monteverdi Choir, zespołów których jest założycielem, a także solistów w jednym z największych kiedykolwiek powstałych dzieł muzyki sakralnej – Missa Solemnis Ludwiga van Beethovena. W świat ludzkiej wyobraźni melomanów wprowadzi kanadyjska sopranistka i dyrygentka Barbara Hannigan podczas koncertu La voix humaine. Anatomia wyobraźni. Artystka bez wątpienia jest dziś jedną z najwybitniejszych osobowości dzisiejszej sceny operowej, z chęcią sięgającą po dzieła muzyki współczesnej. Z towarzyszeniem LUDWIG Orchestra wykona dwie wielkie dwudziestowieczne kompozycje – Metamorfozy Richarda Straussa oraz La voix humaine Francisa Poulenca. To pierwsze dzieło, skomponowane w 1945 roku, odczytywane jest jako pożegnanie twórcy z bezpowrotnie mijającą epoką. Główną osią drugiego jest z kolei monolog niedawno porzuconej kobiety, która w rozmowie telefonicznej z byłym kochankiem odsłania cały wachlarz gorzkich emocji. Studium ludzkiej rozpaczy ubogacono oryginalnym językiem muzycznym, podkreślającym przeżycia dotkniętej bólem postaci. Podczas koncertu w rolę bohaterki wcieli się sama Barbara Hannigan. Na scenie NFM wystąpi też Agata Zubel i wraz z towarzyszeniem NFM Orkiestry Leopoldinum pod batutą Ernsta Kovacica wykona cykle pieśni autorstwa niezwykłego małżeństwa – Gustava Mahlera oraz jego żony Almy Mahler. O ile te spod pióra kompozytora są popularnymi i często wykonywanymi dziełami, o tyle stworzone przez Almę, choć znakomite, nie cieszą się podobną popularnością. Ta pełna ekspresji muzyka dobitnie świadczy o wielkim talencie autorki, który, niestety, nie miał możliwości rozkwitnąć w pełni.
Duże emocje wzbudza koncert Niepokorny organista z udziałem organowego enfant terrible, kontrowersyjnego, łamiącego wszelkie schematy gry na tym monumentalnym instrumencie artysty – Camerona Carpentera. Jego działalność wiąże się z kreowaniem niekonwencjonalnego, rewolucyjnego wręcz wizerunku muzyka klasycznego, pełnego nonszalancji i „rockowego” sznytu. „Cameron Carpenter to artysta całkowicie zmieniający postrzeganie gry na organach, a zarazem łamiący kulturowe tabu oraz święte zasady muzyki klasycznej” – tymi słowy opisywano artystę na łamach „The Los Angeles Times”. Trudno się z nimi nie zgodzić, organista jest jednym z najekscentryczniejszych muzyków naszych czasów. W jego interpretacji zabrzmią dzieła niedoścignionego mistrza polifonii muzycznej, Johanna Sebastiana Bacha, a wśród nich preludia i fugi ze zbioru Das Wohltemperierte Klavier czy słynne Wariacje Goldbergowskie – genialny cykl skomponowany w 1741 roku, do dziś stanowiący ogromną inspirację dla kolejnych pokoleń artystów. Zgodnie z wieloletnią tradycją w trakcie festiwalu odbędą się światowe i polskie premiery muzyczne. Podczas tegorocznej edycji oprócz światowego prawykonania wspomnianego oratorium Wyraj po raz pierwszy zabrzmi VIII Symfonia „Hymny Banganarti” Pawła Łukaszewskiego, jednego z najpopularniejszych żyjących kompozytorów polskich. Jak podkreśla dyrektor artystyczny Wratislavii Cantans, maestro Giovanni Antonini: „Wydaje mi się, że jest to najczęściej wykonywany dziś na świecie kompozytor, nie tylko polski”. Podtytuł kompozycji nawiązuje do stanowiska archeologicznego położonego w Sudanie, nieopodal Nilu, rzeki o ogromnym znaczeniu cywilizacyjnym i kulturowym. Prawykonanie to będzie więc symboliczną podróżą przybliżającą kulturę północno-wschodniej Afryki.
W trakcie trwania festiwalu nasze myśli pozostaną bliskie dramatycznym wydarzeniom, które mają miejsce za wschodnią granicą Polski. Podczas kontemplacji ukraińskich pieśni ludowych oraz sakralnego śpiewu opartego na wyrafinowanej prawosławnej polifonii przeniesiemy się na moment do Ukrainy. Dzieła zabrzmią w wykonaniu Narodowego Chóru Ukrainy „Dumka” pod dyrekcją Jewhena Sawczuka – związanego z grupą od 1984 roku – w ramach koncertu Ukraińska dusza. Na przestrzeni lat zespół ten prowadzili najlepsi chóralni dyrygenci Ukrainy, koncentrując się wokół twórczości czołowych kompozytorów swojego kraju. Kultura i historia Polaków oraz Ukraińców przeplatają się od stuleci, a szczególna liryczna wrażliwość muzyczna jest wartością wspólną tych grup narodowych. Wśród polskich akcentów w repertuarze odnajdziemy Agnus Dei z Polskiego Requiem Krzysztofa Pendereckiego – maestra, który wielokrotnie podejmował z ukraińskim chórem współpracę, dyrygując podczas koncertów z jego udziałem w Kijowie, Lwowie, Krakowie czy Warszawie.
Wystąpią także zespoły związane na co dzień z Narodowym Forum Muzyki. Chór NFM pod dyrekcją Lionela Sowa dokona muzycznej interpretacji dzieł Jeana Sibeliusa i Bo Holtena podczas koncertu związanego z postacią Wenus – rzymskiej bogini, niezrównanie pięknej, traktowanej jako symbol różnych oblicz miłości i pożądania. Podczas koncertu Wrocławskiej Orkiestry Barokowej pod dyrekcją Jarosława Thiela z udziałem solisty Tomáša Krála – Kings in the North – odkryte zostanie bogactwo repertuaru kompozytorów epoki baroku tworzących w Niemczech, Anglii, Włoszech i Szwecji. Okazją do spotkania z muzyką baroku powstałą we Francji będą koncerty: Dyktator muzyki francuskiej z udziałem Le Poème Harmonique oraz solistów, których poprowadzi Vincent Dumestre, a także Wyśnione miłości z sopranistką Claire Lefilliâtre oraz zespołem Overtone, specjalizującym się w wykonawstwie muzyki dawnej na instrumentach historycznych. Z kolei Apollo in cielo to koncert w wykonaniu uczestników 46. Kursu Interpretacji Muzyki Oratoryjnej i Kantatowej, zespołu festiwalowego i Marty Niedźwieckiej, w którego programie znalazły się fragmenty dzieła autorstwa Antonia Caldary, jednego z mistrzów tejże epoki.
Zapraszamy do Wrocławia oraz innych miast Dolnego Śląska, by wspólnie zagłębić się w niebezpieczne związki podczas 57. Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans!
Marcelina Werner-Śliwowska
PROGRAM 2 POLSKIEGO RADIA JEST PATRONEM MEDIALNYM FESTIWALU
