Giuseppe Verdi skomponował operę w 1862 r. dla Carskiego Teatru Operowego w Petersburgu. Moc przeznaczenia otwiera serię oper, które kompozytor stworzył na zagraniczne zamówienie. Libretto napisał Francesco Maria Piave, inspirując się hiszpańskim dramatem Don Alvaro autorstwa księcia Ángela Péreza de Saavedry. Spektakl został bardzo gorąco przyjęty, a kompozytor otrzymał od cara order Świętego Stanisława.
Moc przeznaczenia to muzyczna opowieść o miłości i przyjaźni z wojną w tle. Sceniczne arcydzieło jest pełne emocji i zaskakujących zwrotów akcji, a rozpoczyna się przypadkowym wystrzałem z pistoletu, uruchamiającym lawinę tragicznych zdarzeń. Przeznaczenie okrutnie bawi się losami głównych bohaterów, doprowadzając do tragedii i śmierci Leonory i Alvara. Operę kończy dramatyczne trio na sopran, tenor i baryton, a w finale wypełnia się przeznaczenie zapowiedziane we wspaniałej uwerturze.
Dzieło Verdiego rozpoczyna się sceną wieczornej schadzki Donny Leonory i Don Alvara. Wpada ojciec dziewczyny, Markiz di Calatrava. Don Alvaro wyciąga pistolet. Broń wypala bez jego woli, a zabłąkana kula zabija ojca na miejscu. Przerażeni kochankowie uciekają, każde w swoją stronę, choć planowali uciec razem. Jeśli przypomina to państwu Don Giovanniego Mozarta i śmierć Komandora z ręki uwodziciela jego córki, to jest to dobra intuicja. Niejaki książę Rivas, autor hiszpańskiego dramatu, na którego podstawie powstała opera Verdiego, literacko zapożyczył się u Tirso de Moliny i jego Don Juana, w którym Komandor nosi nazwisko Calatrava, a rzecz również rozgrywa się w Sewilli. Na tym jednak podobieństwa się kończą – Don Alvaro nie jest bowiem lekkomyślnym uwodzicielem, lecz potomkiem inkaskich królów szaleńczo zakochanym z wzajemnością w Donnie Leonorze. Jako „mieszaniec”, bo tak jest postrzegany przez hiszpańską szlachtę, niegodzien jest jednak jej ręki. Dlatego pościg za kochankami rozpoczyna brat dziewczyny, Don Carlo di Vargas, przekonany o tym, że siostra splamiła honor swego rodu, więc zasługuje na śmierć. Wiedziony bezlitosną żądzą odwetu, działa jak zawodowy zabójca – nie spocznie, póki nie zabije winnych.
Już 13 stycznia będziemy mogli obejrzeć autorską wizje opery Verdiego w iście filmowej odsłonie Mariusza Trelińskiego. Reżyser nie określa epoki, w której rozgrywa się akcja, ale pozostawia pole do interpretacji dla widza. Na pierwszy plan zostaje wysunięty wewnętrzny stan bohaterów i emocje, którym ulegają. Moc przeznaczenia to również historia o wojnie, o jej niszczącej sile i świecie, który pozostaje całkowicie unicestwiony, jak po apokalipsie.
W "Mocy przeznaczenia" oglądamy spektakularny rozpad świata patriarchatu, trzy etapy dekonstrukcji społecznej. Najpierw świat prosperity, samozadowolenia, narcystycznej dumy, powiedziałbym, że quasi-nazistowskiej energii. Ta euforia prowadzi do drugiego etapu - wojny, która jest upadkiem absolutnym, rozbiciem wszelkich struktur. W finale, to etap trzeci, widzimy post apokaliptyczny świat, ludzi żyjących w tunelach metra. Zgliszcza starego i początek jakiegoś nowego świata - powiedział Mariusz Treliński w wywiadzie dla magazynu "Zwierciadło" - Ta historia jest absolutnie freudowska. To zresztą intrygujące, że idee Freuda, po latach niełaski, wciąż potrafią być punktem odniesienia. Być może dzięki jego literackiemu talentowi, który intelektualnej tezie nadaje wymiar mitycznej opowieści. Freudowski praojciec jest postacią drapieżną, okrutną.
Premiera Mocy przeznaczenia Verdiego to koprodukcja Teatru Wielkiego - Opery Narodowej z Metropolitan Opera w Nowym Jorku - pod batutą Patricka Fournillier, w reżyserii Mariusza Trelińskiego i ze scenografią Borisa Kudlički.
Obsada:
GENERAŁ CALATRAVA/OJCIEC GWARDIAN: Tomasz Konieczny
DONNA LEONORA: Izabela Matuła
DON CARLO DI VARGAS: Krzysztof Szumański
DON ALVARO: Tadeusz Szlenkier
PREZIOSILLA: Monika Ledzion-Porczyńska
BRAT MELITONE: Dariusz Machej
TRABUCO: Mateusz Zajdel
CURRA: Magdalena Pluta
ALCADE: Michał Romanowski
CHIRURG: Paweł Czekała
Realizatorzy:
Dyrygent: Patric Fournillier
Reżyser: Mariusz Treliński
Scenografia: Boris Kudlička
Kostiumy: Moritz Junge
Charakteryzacja: Waldemar Pokromski
Choreografia: Maćko Prusak
Reżyseria świateł: Bartek Macias
Dramaturg: Marcin Cecko
Przygotowanie chóru: Mirosław Janowski
Casting Director: Izabela Kłosińska
