- Po tym, jak sześć tysięcy młodych ludzi oklaskiwało jego utworu sprzed pół wieku, Krzysztof Penderecki powiedział, że czuje się o dwadzieścia lat młodszy - wspomina gość Trójki wyjątkowy koncert, kóry odbył się na zeszłorocznym Europejskim Kongresie Kultury we Wrocławiu. - Utwory, jak "Tren ofiarom Hiroszimy" i "Polymorphia", okazują się zaskakująco rewolucyjne i aktualne. Ich echa wciąż odnaleźć można w dokonaniach współczesnych twórców muzyki alternatywnej i elektornicznej.

Dwóch z nich - Aphex Twin oraz Jonny Greenwood - stworzyło na zamówienie Europejskiego Kongresu Kultury nowe kompozycje zainspirowane dziełami polskiego kompozytora. Współpraca gitarzysty Radiohead z Krzysztofem Pendereckim okazała się tak owocna, że przeniesiono ją do studia. Płyta ze wspomianymi już utworami polskiego mistrza oraz kompozycjami "48 Responses to Polymorphia" i "Popcorn Superhet Receiver" ukaże się nakładem prestiżowej nowojorskiej wytwórni Nonesuch.

Fragmenty nagrania oraz kulisy projektu zdradził w rozmowie z Michałem Nogasiem kurator przedsięwzięcia, Filip Berkowicz.

Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy, w której między innymi o kolejnych wspólnych planach Pendereckiego, Greenwooda i pozostałych muzyków Radiohead oraz polskiej orkiestry kameralnej "Aukso".

- Folklor inspirował niemal wszystkich polskich kompozytorów: od Chopina i Moniuszkę, przez Szymanowskiego i Bacewicz, po Lutosławskiego oraz Góreckiego. Wyjątek stanowi może tylko Penderecki - mówił w archiwalnej audycji Dwójki dzisiejszy jubilat. - W tym wyraża się nasz charakter narodowy. I myślę, że świat interesuje właśnie nasza odrębność, a nie kopiowanie tamtejszych wzorów.

W tej rozmowie Wojciech Kilar wspominał także, jak polska muzyka odwróciła się od folkloru po okresie socrealizmu i jak powróciła do niego w latach siedemdziesiątych. Dla niego samego kluczowe okazały się opracowania melodii ludowych przygotowywane dla Zespołu Śląsk. Potem nadszedł rok 1974 i przełomowy poemat symfoniczny "Krzesany" - nie tyle oparty na rytmie góralskiego tańca i tamtejszych melodii, co proponujący ich nowe, autorskie warianty. Równie głębokie, esencjonalne wejrzenie w góralszczyznę stanowiły kolejne "podhalańskie" dzieła Kilara: "Kościelec 1909", "Siwa mgła" oraz "Orawa".

Więcej o polskim folklorze oraz narodowym charakterze muzyki w nagraniu wypowiedzi kompozytora sprzed ośmiu lat.

- Od czasów Szymanowskiego nikt nie zrobił tyle dla muzyki góralskiej, co Wojciech Kilar. To mój idol - mówi Marii Baliszewskiej Krzysztof Trebunia-Tutka. Słynny podhalański muzyk wyjaśnia, co to jest "krzesany", na czym polega "góralskość" Kilara i jak się ma do brzmienia oraz składu tradycyjnej kapeli z gór.

Zachęcamy do wysłuchania specjalnego wydania "Źródeł".