- Bohaterem cyklu "Głosy z przeszłości" w tym tygodniu był Henryk Mikołaj Górecki, którego 90. rocznica urodzin przypadła 6 grudnia.
- Z tej okazji przypomnieliśmy archiwalne nagrania zarejestrowane pewnego jesiennego dnia, w góralskiej chacie kompozytora, przy dźwiękach strzelających polan w kominku.
- W archiwalnych nagraniach Marii Baliszewskiej i Grzegorza Michalskiego z 1997 roku Henryk Mikołaj Górecki opowiadał o swoim dzieciństwie, zamiłowaniu do gór, ale także o twórczości kompozytorskiej i swoich mistrzach.
Henryk Mikołaj Górecki mówił o muzyce. - Traktuję muzykę jako jeden z elementów tej całości, która nazywana jest życiem. Jednemu bozia dała to, że patrzy na ten świat przez dźwięki, innemu, że patrzy przez obraz. Rozciąga sobie kawałek płótna i coś tam maluje. Trzeci te same słowa, których my używamy, bierze i tworzy z nich poezję. Zwraca nam uwagę na pewne rzeczy, o których my wiemy, ale nie zwracamy na nie uwagi, stara się właśnie tam ją przekierować - mówił kompozytor.
Henryk Mikołaj Górecki: twórczość to pewien świadomy wybór
- Muzyka to nie matematyka, jeden dźwięk jej nie stanowi, chodzi o to, jak jest on połączony z kolejnym. Wszelka twórczość to pewien świadomy wybór, pewna konsekwencja. Należy znaleźć coś swojego, a nie postępować, tak jak nas nauczono. To może być nawet wbrew naukowym zasadom - stwierdził.
Gdzie tkwi tajemnica fugi Bacha?
Henryk Mikołaj Górecki mówił również o muzyce Chopina i Bacha. - Nie ma nic bardziej polskiego niż jeden takt chopinowski. Weź fugi bachowskie, nie znajdziesz drugiej fugi podobnej. Przez kilkanaście lat stawiałem sobie pytanie: dlaczego tak jest? Gdzie tkwi tajemnica jego fugi, nie miał czasu się nad nią zastanawiać, on po prostu pisał. Cała jej tajemnica tkwi w temacie fugi, widział w nim wszystkie możliwości - powiedział.
***
Edukacja muzyczna od 19. roku życia
Henryk Mikołaj Górecki urodził się 6 grudnia 1933 w Czernicy. Edukację muzyczną rozpoczął w wieku 19 lat. Został wówczas przyjęty do Szkoły Muzycznej w Rybniku na Wydział Instruktorsko-Pedagogiczny. Kształcił się pod kierunkiem Karola i Antoniego Szafranków. Ukończył też Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Katowicach, gdzie studiował kompozycję u Bolesława Szabelskiego. Kontynuował studia muzyczne w Paryżu. Po powrocie do kraju został profesorem klasy kompozycji, a następnie rektorem swej macierzystej uczelni.
Specyficzny typ nowoczesnej muzyki
Jego pierwszym sukcesem muzycznym było Epitafium (do słów Juliana Tuwima) zaprezentowane w 1958 roku na Warszawskiej Jesieni. W latach 60. XX wieku Górecki wspólnie z grupą kompozytorów polskich (m.in. Krzysztof Penderecki, Kazimierz Serocki) wypracowali specyficzny typ nowoczesnej muzyki zwanej często sonoryzmem. Szczytowym osiągnięciem kompozytorskim tego okresu jego twórczości był utwór Scontri i cykl Genesis.
Zobacz także: Henryk Mikołaj Górecki w Polskim Radiu - serwis specjalny.
W 1969 roku powstała Muzyka staropolska. W utworze tym kompozytor nawiązał do organum Benedicamus Domine z antyfonarza klarysek ze Starego Sącza i do pieśni Już się zmierzcha Wacława z Szamotuł. To wyjątkowo statyczny utwór. Ta cecha stała się odtąd bardzo typowa dla muzyki Góreckiego. Kompozytor zwrócił się także ku gatunkom wokalno-instrumentalnym, do sakralnych tekstów. Niejednokrotnie wyraźnie nawiązuje w nich do muzyki dawnej bądź ludowej.
Najbardziej znane dzieło Góreckiego - III Symfonia zwana też Symfonią pieśni żałosnych
Taki właśnie charakter ma najbardziej znane dzieło Góreckiego - III Symfonia zwana też Symfonią pieśni żałosnych. Zbudowana jest z trzech lamentacyjnych pieśni. Wykonana została po raz pierwszy 4 kwietnia 1977 roku w ramach XIV Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Współczesnej w Royan. W 1992 roku kompozycja trafiła na światowe listy przebojów, nie tylko muzyki poważnej, po nagraniu jej przez amerykańską śpiewaczkę Dawn Upshaw. Górecki stał się międzynarodową gwiazdą. W samych Stanach Zjednoczonych sprzedano 150 tys. płyt z nagraniem III Symfonii.
Henryka Mikołaja Góreckiego wyróżniono licznymi nagrodami i ważnymi odznaczeniami – m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2002), Orderem Orła Białego (2010), najwyższym odznaczeniem papieskim: Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego (2009), nagrodami Ministra Kultury i Sztuki, Związku Kompozytorów Polskich, jak i Nagrodą Tansmana za wybitną indywidualność muzyczną i bezkompromisowość w twórczości. Artysta był także doktorem honoris causa kilku uczelni – m.in. Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Michigan w Ann Arbor, Uniwersytetu w Montrealu oraz Uniwersytetu w Victorii. Jego imieniem nazwano Filharmonię Śląską w Katowicach.
Czytaj też:
Henryk Mikołaj Górecki zmarł 12 listopada 2010 roku w Katowicach, tam też został pochowany.
12:06 2023_12_04 12_49_14_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Henryk Mikołaj Górecki o dzieciństwie, Śląsku i górach (Głosy z przeszłości/Dwójka)
12:50 2023_12_05 12_47_46_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Henryk Mikołaj Górecki o patrzeniu na świat poprzez muzykę (Głosy z przeszłości/Dwójka)
13:21 2023_12_06 12_45_29_PR2_Glosy_z_przeszlosci.mp3 Henryk Mikołaj Górecki o miłości do Podhala (Głosy z przeszłości/Dwójka)
11:50 2023_12_07 12_48_41_PR2_Zapiski_ze_wspolczesnosci.mp3 Henryk Mikołaj Górecki o swych pieśniach i ich poetyckich oraz ludowych tekstach (Głosy z przeszłości/Dwójka)
10:52 2023_12_08 12_49_17_PR2_Glosy_z_przeszlosci.mp3 Henryk Mikołaj Górecki o inspiracjach w swojej twórczości (Głosy z przeszłości/Dwójka)
***
Tytuł audycji: Głosy z przeszłości
Przygotowała: Beata Stylińska
Data emisji: 4-8.12.2023
Godzina emisji: 12.45
pg/gs/mo/aw
