Po wybuchu wojny północnej i wkroczeniu wojsk szwedzkich do Polski szlachta pozbawiła korony Augusta Mocnego. Na nowego króla Polski Karol XII, król Szwecji zaproponował wówczas Stanisława Leszczyńskiego. Został nim 12 lipca 1704 roku.
– Ta elekcja, która odbyła się w roku 1704 na rozkaz szwedzki to była komedia i farsa – mówił historyk prof. Andrzej Zahorski. – Wojsko szwedzkie zgromadziło się koło wsi Wola (dziś dzielnicy) i tam ta elekcja się odbyła. Wiło się tam nieco senatorów kupionych przez Szwedów i gromada pijanej szlachty.
13:18 Stanisław Leszczyński_władca polski i lotaryngii.mp3 Stanisław Leszczyński – znany mecenas sztuki i nieudolny król. Mówi prof. Andrzej Zahorski, audycja Elizy Bojarskiej z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje". (PR, 18.10.1977)
Król marionetka
Wybór Leszczyńskiego spotkał się oczywiście z wielkim sprzeciwem. August Mocny korony zrzekł się dopiero w 1706 roku. Król Stanisław Leszczyński nie miał ani pieniędzy, ani poważnej armii. Był całkowicie zdany na szwedzkiego protektora, Karola XII. Polską tak naprawdę zaczął rządzić szwedzki monarcha, aż do czasu klęski pod Połtawą w 1709 roku. Karol XII uciekł wówczas do Turcji, a wraz z nim Stanisław Leszczyński.
Do polityki wrócił w 1733 roku, kiedy zmarł August Mocny. Kandydaturę Stanisława Leszczyńskiego na tron polski poparła Francja – córka Leszczyńskiego, Maria była żoną Ludwika XV. Zięć wspierał go nawet finansowo, bo Stanisław nigdy nie dorobił się pieniędzy.
Wojna o sukcesję polską
– Dorwawszy się w młodym wieku purpury do końca życia nie potrafił się wyzbyć myśli o tronie – słyszymy w audycji Elizy Bojarskiej. – Żaden środek nie był dla niego drastyczny, gdy chodziło o utrzymanie się przy władzy. Dla chimery panowania poświęcał wszystko: godność osobistą, program polityczny i co najważniejsze – interes i całość Rzeczypospolitej.
Ponowny wybór na króla dokonał się 12 września 1733, za wielką aprobatą szlachty, która uznała Stanisława Leszczyńskiego za wielkiego patriotę i wyzwoliciela. Niestety wybór ten nie uspokoił nastrojów ani w Polsce, ani w Europie, a był wręcz przyczyną do wojny. Konflikt o sukcesję polską toczył się przez dwa lata między koalicjami Francji, Hiszpanii i Bawarii a Austrii, Rosji, Prus i Danii.
Władca Lotaryngii
Ostatecznie król Stanisław Leszczyński został zmuszony ponownie do oddania korony. Królem Polski został August III Saski. Stanisław Leszczyński został dożywotnim władcą bogatego księstwa Lotaryngii, które potem stało się posagiem jego córki. Stanisław Leszczyński zmarł w wieku 88 lat, 23 lutego 1766 roku.
– Był to człowiek o charakterystycznej mentalności, umysłowości magnata polskiego schyłku wieku XVII i początku wieku XVIII – podkreślał prof. Andrzej Zahorski. – Stąd tak wiele kontrowersji w jego postępowaniu, działalności politycznej, poglądach.
Źródło: Polskie Radio
