Aleksandra Piłsudska z domu Szczerbińska, zmarła w Londynie. Była drugą żoną Józefa Piłsudskiego, działaczką niepodległościową Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Organizacji Wojskowej. W 2021 roku żona Naczelnika Państwa została uhonorowana wyjątkową odmianą róży o nazwie "Marszałkowa Aleksandra Piłsudska". Do dziś pozostaje w cieniu męża, ale jej zasługi są nie do przecenienia.
Rodzinny dom i czarne damy
- Aleksandra Szczerbińska wychowywała się w takim domu, jak z "Pana Tadeusza" - wszędzie na ścianach wisiały ryngrafy, krzyże, szable. To była taka szlachta zdegradowana, inteligencja miejska. Oni mieszkali w Suwałkach, nie w majątku - opowiada Michał Wójcik, dziennikarz, pisarz, autor książki "Cyngielki, gwardzistki, terrorystki". - Jej rodzice wcześnie zmarli. Wychowaniem Oli i jej rodzeństwa zajmowała się babcia, która była przedstawicielką dam, czarnych wdów, kobiet, które przez 123 lata niewoli przechowywały polski etos, akcentowały, że Polsce trzeba zwrócić niepodległość. Te kobiety ubierały się na czarno, nosiły patriotyczną biżuterię. Babcia wychowywała Olę w etosie, w którym Polska jest na pierwszym miejscu - dodaje.
PPS, arsenał i Piłsudski
W 1904 roku Aleksandra Szczerbińska wstąpiła w szeregi PPS. Tam poznała Piłsudskiego. - Warto zaznaczyć, że oni nie byli parą od początki (Józef Piłsudski był żonaty). Oboje pochodzili z podobnych, patriotycznych domów. Stworzyli świetną ekipę, która na początku była terrorystyczną - przypomina gość Jakuba Jamrozka.
21:55 czwórka zaklinacze czasu 01.04.2023 aleksandra.mp3 Aleksandra Piłsudska i jej rola w odzyskaniu niepodległości przez Polskę (Zaklinacze czasu/Czwórka)
W PPS-ie Aleksandra Szczerbińska zajmowała się arsenałem, odbierała i magazynowała zagraniczne transporty karabinów, rewolwerów, amunicji i materiałów wybuchowych oraz koordynowała ich przekazanie do lokalnych oddziałów Organizacji Bojowej PPS. Była kobietą niezwykłej odwagi, na początku XX wieku brała udział w akcjach zbrojnych PPS-u, a po wybuchu I wojny światowej służyła w Legionach Polskich jako komendantka kurierek legionowych. - Stała na czele takiego komanda kobiet, dromaderek, które w gorsetach i pod spódnicami przemycały materiały wybuchowe czy rewolwery - opowiada Michał Wójcik. - To była niezwykle trudna praca.
Szczerbińska feministka
Coraz częściej zauważa się niezwykłą rolę Aleksandry Piłsudskiej, choć zdarza się, że pozostaje w cieniu męża. - Po opuszczeniu Polski, na emigracji w Londynie, Aleksandra zaczyna pisać wspomnienia. To fenomenalna książka feministki, sama siebie tak określała. Zdradza jak kłóciła się z Józefem o prawa kobiet i role kobiet w tym nowym społeczeństwie polskim po 1918 roku. Ona nie bała się krytykować męża, miała charakter - ocenia gość Czwórki.
Czwórkowy gość, zwraca uwagę na pierwszą publikację o Aleksandrze Szczerbińskiej, którą napisał Adam Próchnik jeszcze w latach 30. XX w., z której wybrzmiewa pewna nonszalancja, "upupiające" podejście do bohaterki. Próchnik pisze o niej "Oleńka". - Ze wspomnień Aleksandry Szczerbińskiej wynika zaś, że ona robiła prawdziwie męską robotę - podkreśla. - Brała udział w akcjach, planowała je. To ona była odpowiedzialna za całą logistykę akcji, którą dziś nazywamy akcją czterech premierów (każdy z jej uczestników później piastował stanowisko premiera). Jej nie było w czwórce, która weszła do pociągu, ale dla tego skoku zrobiła wiele. Panowie weszli do legendy, ona nie - dodaje.
Zobacz także:
Sztafeta patriotek
Michał Wójcik swoją książką stara się oddać historyczną sprawiedliwość, przywrócić kobietom należne miejsce w historii. W publikacji "Cyngielki, gwardzistki, terrorystki" opisuje kilkanaście z nich, mimo że było ich wiele więcej, choćby kilkaset, którym udało dostać się na front i walczyć w maciejówkach u boku braci, mimo że obowiązywał zakaz poboru kobiet do jednostek frontowych. - Udało mi się wybrać kilkanaście kobiet, które ułożyły się w pewną sztafetę, w której z pokolenia na pokolenie przekazują sobie pałeczkę patriotyzmu i walki o wolną Polskę - zdradza gość Jakuba Jamrozka.
***
Tytuł audycji: Zaklinacze czasu
Prowadzi: Jakub Jamrozek
Gość: Michał Wójcik (autor książki "Cyngielki, gwardzistki, terrorystki")
Data emisji: 01.04.2023
Godzina emisji: 15.06
pj/gs
Logo sponsora plebiscytu Nieprzeciętni 2023
