- "Cóż to za motorowerek z chromowaną kierownicą tam w głębi podwórza?" - to tytuł książki Georgesa Pereca i oparta na autentycznych wydarzeniach opowiastka z lat sześćdziesiątych.
- To historia osadzona w świecie żyjącej w Paryżu wesołej grupy intelektualistów.
- O książce rozmawialiśmy z jej tłumaczami - Stanisławem Waszakiem oraz Rene Koelblenem.
"Motorowerek" w konwencji humorystycznej
Jest to druga z wydanych powieści Pereca, ukazała się krótko po "Rzeczach". O ile "Rzeczy" były napisane w klasycznym stylu Flauberta, "Motorowerek" utrzymany jest w konwencji zdecydowanie humorystycznej, w której dostrzec można wpływy prozy Raymonda Queneau. - Staraliśmy się, aby ta książka była lekka i przyjemna, przymus pojawił się po przetłumaczeniu samego tekstu - mówił Stanisław Waszak. - Perec zaszył w swojej opowieści szereg figur stylistycznych i fonetycznych, jest ich tutaj około 160. Zamieścił je na końcu książki w indeksie, prawdopodobnie zrobił to post factum - dodał Rene Koelblen.
Własny kurs stylistyki i retoryki
Jak podkreślił Stanisław Waszak, do bardzo wielu stron trzeba było powrócić. - Po ukończonym tłumaczeniu musieliśmy zidentyfikować owe figury stylistyczne. To nie była prosta sprawa, sami sobie zrobiliśmy kurs stylistyki i retoryki. Niektóre trzeba było dostosować do języka polskiego - zaznaczył tłumacz.
16:51 2023_11_07 09_34_14_Dwojka_Poranek_Dwojki.mp3 "Motorowerek", czyli Georges Perec i jego powieść w nowym przekładzie (Poranek Dwójki)
Prawdziwe wydarzenia przetworzone literacko
Perec ukazuje obraz środowiska, z którym był związany. - To prawdziwe wydarzenia, oczywiście przetworzone literacko. Trwa wojna w Algierii, ludzie giną, a we Francji wówczas jest obowiązkowa służba wojskowa. Niektórzy nie chcą być wysłani na front. Większość bohaterów tej powieści to grupka młodych intelektualistów, którym udało się uniknąć służby wojskowej. Spotykają się w Paryżu, by w dyskusjach ulepszać świat. Nagle zderzają się z realnym problemem pewnego młodego człowieka. Proponowane przez nich rozwiązania niekoniecznie są związane ze zdrowym rozsądkiem - wyjaśniał Stanisław Waszak.
Temat wojny w powieści napisanej w stylu farsy
- Z jednej strony mamy wojnę, a z drugiej "Motorowerek" to powieść napisana w stylu farsy. Niektórzy czytelnicy i krytycy mieli Perecowi za złe takie podejście do tematu, tym bardziej że książka ukazała się kilka lat po zakończeniu wojny z Algierią. Trzeba to bardzo uważnie czytać, szukać ukrytych znaczeń, aby zrozumieć, o co autorowi chodzi - mówił tłumacz Rene Koelblen.
Powieść "Motorowerek", podobnie jak wydane niedawno "Zniknięcia", ukazuje się w polskim przekładzie po raz pierwszy od publikacji oryginału w roku 1966.
Czym jest liberatura?
Twórczość Georgesa Pereca należy do tzw. "liberatury" - czyli takiej literatury, w której pismo nie pełni tylko służebnej funkcji wobec treści, nie jest tylko nośnikiem znaczeń, ale samo je tworzy. W liberaturze kształt czcionki, wszystkie rysunki, wykresy czy nawet kształt samej książki są tak samo ważne jak tekst poszczególnych rozdziałów. Taka literatura jest ciężko przekładalna z uwagi na to, że pewne gry słowne, graficzny zapis słów w danym języku często okazuje się niemożliwe do odtworzenia w innym języku. Z tego też powodu niewiele z powieści tego francuskiego pisarza zostało przełożonych na język polski.
***
Tytuł audycji: Poranek Dwójki
Prowadził: Paweł Siwek
Goście: Stanisław Waszak i Rene Koelblen (tłumacze)
Data emisji: 7.11.2023
Godzina emisji: 9.35
mgc/mo