"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd się wzięła "sobota" i od kiedy jest wolna?

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. W sobotę zajmujemy się sobotą - sprawdzamy też od kiedy soboty są wolne. 

Wolne soboty w Polsce wprowadzono dopiero w 1972 roku.

Foto: baranq/Shutterstock

• W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" opowiadamy o sobocie. 
• To słowo jest jedynym nierodzimym pośród wszystkich polskich nazw dni tygodnia. 
• Sobota jest dniem wolnym od pracy, ale nie zawsze tak było. W Polsce wolne soboty pojawiły się "za Gierka". 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem Martyna Matwiejuk zdradza wszystkie tajemnice soboty. 

Wyraz "sobota" to jedyny nierodzimy, niesłowiański wyraz pośród wszystkich nazw dni tygodnia w polszczyźnie. Zapożyczyliśmy go ze średniowiecznej łaciny, w której słowo "sabbatum" oznacza właśnie sobotę. W łacinie sabbatum to również zapożyczenie: albo ze starożytnej greki, w której występował rzeczownik plurale tantum [ta sambata] o znaczeniu "sobota", albo bezpośrednio z hebrajskiego "šabbāth" - "dzień wolny od pracy". Samo słowo šabbāth przywędrowało do polszczyzny po raz drugi - jako nazwa żydowskiego święta, spolszczona do postaci szabat.

Obecnie sobota jest dniem wolnym od pracy i razem z niedzielą stanowi tak przez wszystkich wyczekiwany weekend. Warto wiedzieć, że wolną sobotę wprowadzono po raz pierwszy dopiero "za Gierka" - w 1972 roku dekretem Rady Państwa zostały wprowadzone pierwsze wolne soboty, których stopniowo pojawiało się coraz więcej w miesiącu, tak że z czasem - wraz ze zmianą ustroju w 1989 roku - tydzień pracy z 6-dniowego stał się 5-dniowy.

Posłuchaj

01:15 czwórka żabie lato 17.08.2024 ojczysty dodaj do ulubionych 8.45.mp3 Ojczysty - dodaj do ulubionych. Jak sobota trafiła do języka polskiego i kiedy stała się w Polsce dniem wolnym od pracy? (Żabie lato/Czwórka)

 

Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowiada Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

mat. pras./pj