100 lat temu, w nocy z 18 na 19 listopada została nadana depesza informująca świat o odrodzeniu Państwa Polskiego. Dokument, podpisany trzy dni wcześniej przez Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego, wyemitowano z radiostacji działobitni warszawskiej Cytadeli, która w tym celu została odbita.
Zobacz serwis o stuleciu odzyskania niepodległości
Telegram nadany z Cytadeli
16 listopada 1918 roku Józef Piłsudski podpisał depeszę oznajmującą odrodzenie Rzeczypospolitej Polskiej. Dokument ten, będący manifestem suwerenności i programem odbudowy państwa, miał trafić do wiadomości całego świata, na który dopiero zaczynał opadać kurz działań I wojny.
Adresatami byli: prezydent Stanów Zjednoczonych oraz rządy brytyjski, francuski, włoski, japoński i niemiecki oraz rządy wszystkich państw wojujących i neutralnych.
Sposób wysłania depeszy, swoistej Polskiej Deklaracji Niepodległości, był nieprzypadkowy i symboliczny. Radiotelegraf wymagałby pośredniczenia dotychczasowego zaborcy w przekazywaniu danych, za to swobodę łączności gwarantowały fale radiowe. Polacy nie dysponowali radiostacją, dlatego po konspiracyjnym przygotowaniu akcji, nocą z 18 na 19 listopada 1918 r. opanowali działobitnię warszawskiej Cytadeli. Zaraz po przejęciu radiostacji z rąk dotychczasowego zaborcy, polscy żołnierze rozpoczęli wielogodzinne nadawanie alfabetem Morse’a depeszy notyfikującej odrodzenie Rzeczypospolitej.
Poznaj historię "Mazurka Dąbrowskiego"
Telegram, którym poinformował o istnieniu Państwa Polskiego, brzmiał:
"… Sytuacja polityczna w Polsce i jarzmo okupacji nie pozwoliły dotychczas narodowi polskiemu wypowiedzieć się swobodnie o swym losie. Dzięki zmianom, które nastąpiły w skutek świetnych zwycięstw armij sprzymierzonych – wznowienie niepodległości i suwerenności Polski staje się odtąd faktem dokonanym. Państwo Polskie powstaje z woli całego narodu i opiera się na podstawach demokratycznych. Rząd Polski zastąpi panowanie przemocy, która przez sto czterdzieści lat ciążyła nad losami Polski – przez ustrój zbudowany na porządku i sprawiedliwości. Opierając się na Armii Polskiej pod moją komendą, mam nadzieję, że odtąd żadna armia obca nie wkroczy do Polski, nim nie wyrazimy w tej sprawie formalnej woli naszej. Jestem przekonany, że potężne demokracje Zachodu udzielą swej pomocy i braterskiego poparcia Polskiej Rzeczypospolitej Odrodzonej i Niepodległej".
(Depesza do szefów mocarstw notyfikująca powstanie Państwa Polskiego, Warszawa, 16.11.1918, Wikiźródła/dp)
Zobacz serwis historyczny o Józefie Piłsudskim:
Polski Poznań pozdrawia Warszawę!
Swoista Polska Deklaracja Niepodległości to tekst krótki, w którym nie było miejsca na przypadkowe słowa. Doskonałym przykładem może być posłużenie się sformułowaniem o "odbudowie" a nie "utworzeniu" Państwa Polskiego. Podkreślenie kontynuacji państwowości sprzed zaborów i samostanowienia Polaków na zasadach demokratycznych było zapowiedzią programu odbudowy Polski. Depesza rozesłana do wiadomości całego świata, była również pokrzepiająca dla samych Polaków, którzy wciąż dążyli do oswobodzenia i scalenia wszystkich regionów. Pierwsza europejska odpowiedź na depeszę brzmiała: "Polski Poznań pozdrawia Warszawę!"
Wyślij kartkę Niepodległej Polsce
Między 16 a 23 listopada będą czynne specjalnie przygotowane punkty dystrybucji kartek w różnych regionach Polski. W każdym z punktów znajdują się nie tylko pocztówki, ale również treść depeszy oznajmującej odrodzenie Polski zapisana alfabetem Braille’a, a na Pomorzu można ją odczytać w języku kaszubskim. Po kartki zapraszamy do punktów organizowanych przez partnerów projektu w Białymstoku, Częstochowie, Gdańsku, Gdyni, Kaliszu, Kielcach, Krakowie, Łodzi, Piasecznie, Poznaniu, Stalowej Woli, Szczecinie, Wejherowie, Warszawie i Zamościu (dokładne lokalizacje https://muzeumpilsudski.pl/punkty-dystrybucji-kartek/).
Projekty bezpłatnych kartek autorstwa Emilii Bojańczyk, Daniela de Latoura i Ireneusza Mitury były inspirowane tematyką związaną z depeszą i radiostacją, a efektem współpracy są kartki: nowoczesna, dedykowana dzieciom oraz klasyczna. Treść swoistej "Polskiej Deklaracji Niepodległości" znalazła się również na jednej z pocztówek.
Akcja jest objęta patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, patronatem honorowym Marszałka Sejmu RP Marka Kuchcińskiego i patronatem medialnym Polskiego Radia S.A.
mat.prasowe/im/kul/ac
