Srebrne Lwy dla filmu "Żeby nie było śladów" - rozmowa z twórcami

Film Jana P. Matuszyńskiego "Żeby nie było śladów", o tuszowanej przez władze PRL sprawie Grzegorza Przemyka, zdobył Srebrne Lwy podczas zakończonego 46. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. O pracy nad filmem rozmawiamy z jego twórcami. 

Tomasz Ziętek w filmie "Żeby nie było śladów", 2021

Foto: Materiały prasowe

Za nami święto polskiego kina. Zakończył się 46. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Do konkursu głównego startowało 16 tytułów, w tym nagrodzony Srebrnymi Lwami obraz Jana P. Matuszyńskiego "Żeby nie było śladów". Złote Lwy otrzymał film "Wszystkie nasze strachy" Łukasza Rondudy i Łukasza Gutta. 

 

Posłuchaj

15:08 Czwórka/Hrapkowidz - Żeby nie było śladów" - scenariusz 26.09.2021.mp3 Kaja Krawczyk-Wnuk opowiada o pracy nad scenariuszem do filmu "Żeby nie było śladów" (Hrapokowidz/Czwórka)

 

Film "Żeby nie było śladów" wyreżyserował Jan P. Matuszyński, a adaptacji reportażu Cezarego Łazarewicza dokonała scenarzystka Kaja Krawczyk-Wnuk. - Zawsze chciałam napisać scenariusz o historii Grzegorza Przemyka, dlatego reportaż Cezarego Łazarewicza przeczytałam, jak tylko pojawił się w księgarniach - opowiada scenarzystka. - Spotkałam się z Janem Matuszyńskim przy okazji innego projektu z czasu PRL, który nie doszedł do skutku i Janek przez to skojarzenie umówił mnie z producentem filmu. Okazało się, że będę adaptować tę historię. 

Jak mówi gość audycji, sprawa Grzegorza Przemyka interesowała ją od momentu przeprowadzki do Warszawy. - Nie potrafię tego wyjaśnić pragmatycznie, jednak od momentu kiedy zamieszkałam niedaleko bloku, w którym Grzegorz mieszkał z matką, zaczęłam grzebać w tej sprawie - opowiada. - Myślę, że są historie, które przychodzą do nas z jakiegoś nie do końca racjonalnego powodu. Bo jest coś w nas, jakieś magiczne z nimi połączenie i tak lubię o tym myśleć. W taki metafizyczny sposób.

Grzegorz Przemyk - historia- dochodzenia do prawdy

Żr. Youtube/ ŻEBY NIE BYŁO ŚLADÓW - główny zwiastun filmu

"Żeby nie było śladów" to dotychczas największe wyzwanie i najbardziej rozbudowany projekt, przy którym pracowała scenarzystka. Sama dokumentacja trwała rok. - Od razu miałam w sobie przekonanie, kto ma być bohaterem tego filmu i bardzo szybko z reżyserem i producentami w tej kwestii się porozumieliśmy - mówi Kaja Krawczyk-Wnuk.

Głównym bohaterem historii jest Jurek Popiel, przyjaciel Grzegorza Przemyka, świadek jego śmiertelnego pobicia. - Można na jego postać spojrzeć czysto technicznie, jest to bohater, który przechodzi najbardziej wyraźną drogę. Jego stawka jest największa. Dlatego staje się naturalnie bohaterem i wehikułem opowiedzenia tej historii - tłumaczy gość Czwórki. - Jest też przyczyna bardziej emocjonalna, że do mnie jako człowieka ta historia trafiła, bo jest najbardziej dramatyczna. Dotknęła mnie najbardziej, gdy czytałam reportaż i to był impuls, żeby pójść za tym.

Błażej Hrapkowicz nagrodzony na Festiwalu Filmowym w Gdyni

Czytaj także:

• Zima stulecia. Jak Polska Ludowa zamieniła się w Polskę lodową?
• Ucieczka na Zachód. Jak Polacy przekraczali żelazną kurtynę?

Jak podkreśla prowadzący audycję Błażej Hrapkowicz, jest to polifoniczna opowieść, zawierająca bardzo dużo wątków, przez co ukazany dramat głównego bohatera jest tak intensywny i dotkliwy. - Zależało nam na tym, żeby ta historia rozwijała się i żeby pokazać ją w całej jej złożoności, a nie tylko skupiać się na jednym wycinku - mówi scenarzystka. - Drugą ważną postacią jest Barbara Sadowska grana przez Sandrę Korzeniak, która w dramatyczny sposób musi mierzyć się ze stratą syna i niesprawiedliwością.

Wątków i postaci jest wiele, a przedstawienie osób sprawców i tych, którzy stali za tuszowaniem sprawy, jak przyznaje gość audycji, było dużym wyzwaniem. - To było trudne, bo musimy wykonać na sobie, jako scenarzyści, moralne ćwiczenie. Że ta osoba, która jest po drugiej stronie stołu, którą uważamy za potwora i mordercę, też kieruje się jakimś systemem wartości, który jest kompletnie sprzeczny z naszym. Jednak dla tej osoby jest najważniejszy i słuszny - opowiada Kaja Krawczyk-Wnuk. - Starałam się o tym pamiętać i mam nadzieję, że widać tego efekt na ekranie.

Posłuchaj

06:00 Czwórka/Hrapkowidz-Żeby nie było śladów" - aktorzy 26.09..2021.mp3 Tomasz Ziętek i Mateusz Górski opowiadają o rolach w "Żeby nie było śladów" (Hrapkowidz/Czwórka)

 

W rolę głównego bohatera Jurka Popiela wcielił się Tomasz Ziętek, w rolę Grzegorza Przemyka Mateusz Górski.
- Bardzo chcieliśmy zachować pewną delikatność, żeby nie zgubić tego poziomu humanistycznego, ludzkiego, a na tym poziomie emocje mają jednak wiele niuansów - mówi Tomasz Ziętek. - Ten film jest bardzo czuły w stosunku do rzeczywistości i bohaterów. Jest wyczulony na ich złożoność. Film nie boi się dużych słów, nie boi się patosu i nie unika ironii.

Jak podkreślają aktorzy, wszyscy dokładnie wiemy, co się wydarzyło, znamy tę historię, jednak film daje zupełnie nowe i świeże spojrzenie. Pokazuje, że za sprawą Przemyka kryje się o wiele więcej ofiar.

W podejściu do roli Grzegorza Przemyka dla jej odtwórcy i reżysera ważne było, żeby wyrzucić z głowy myślenie o kreowaniu ikony. - Było dla nas istotne, żeby skupić się na tym, że był to dla niego wspaniały okres dorastania, Grzegorz jest przed 18. urodzinami - mówi Mateusz Górski. - Dla mnie było ważne, żeby skoncentrować się na młodzieńczej emocji radości okresu dorastania.

***

Tytuł audycji: Hrapkowidz

Prowadzi: Błażej Hrapkowicz

Gość: Kaja Krawczyk-Wnuk (scenarzystka)

Materiał przygotowała: Beata Kwiatkowska 

Data emisji: 26.09.2021

Godzina emisji: 14.15

aw