Jak naprawdę zginął książę Józef Poniatowski? Debata w 210. rocznicę śmierci bohatera

W tym roku mija 210. rocznica śmierci jednego z najsłynniejszych polskich bohaterów epoki napoleońskiej. W dalszym ciągu historycy poszukują odpowiedzi na pytanie: "jak naprawdę zginął książę Józef Poniatowski?". Współczesnej analizy wydarzeń sprzed dwustu lat podjęli się prof. Dariusz Nawrot z Uniwersytetu Śląskiego oraz doktor Maria Turos, lekarz medycyny, zajmująca się naukową rekonstrukcją chirurgii z okresu wojen napoleońskich.

Książę Józef Poniatowski na koniu - pomnik dłuta Bertela Thorvaldsena przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie

Foto: PAP/ Jan Morek

• Książę Józef Poniatowski zginął 19 października 1813 roku pod Lipskiem.
• Okoliczności jego śmierci do dziś budzą kontrowersje, krążą różne wersje tego wydarzenia.
• W 210. rocznicę śmierci księcia naukowcy postanowili jeszcze raz przeanalizować ostatnie chwile jego życia.

  

Książę Józef Poniatowski i jego śmierć w nurtach Elstery

Według najbardziej rozpowszechnionej wersji wydarzeń sprzed ponad dwustu lat, książę Józef Poniatowski poniósł śmierć podczas skoku na koniu w nurt rzeki Elstery. Miało to miejsce 19 października 1813 roku, w czasie bitwy pod Lipskiem.

- Starcie zwane Bitwą Narodów było klęską Napoleona, a na śmierć Poniatowskiego złożył się cały szereg niefortunnych wydarzeń. Książę bronił odwrotu armii francuskiej razem z polskimi żołnierzami, był wielokrotnie ranny tego dnia - opowiada Mariusz Klarecki, kurator pałacu Pod Blachą. - Jest taka obiegowa opinia, że książę zginął od postrzału wojsk francuskich, które przez przypadek go ostrzelały.

Okoliczności niepotwierdzone przez świadków? 

Jak zaznacza specjalista, do tej pory w odtwarzaniu tamtego momentu opierano się na wspomnieniach i przekazach. Nie były to jednak relacje bezpośrednich świadków, bo wszyscy towarzysze księcia zginęli. Dysponujemy tylko przekazami z drugiej ręki. - Trzeba pamiętać, że okoliczności bitewne zniekształcają mocno relację. To jest na zasadzie "zabawa w pomidora". Mówi się jedno słowo, a ktoś później przekręca kolejne. To tak niestety działa - tłumaczy rozmówca Weroniki Puszkar. - Legenda powstaje na podstawie jakiś strzępków relacji, których interpretacja może być bardzo fantazyjna.

W 210. rocznicę śmierci księcia Józefa Poniatowskiego ponownej analizy tego wydarzenia podjęli się prof. Dariusz Nawrot, historyk z Uniwersytetu Śląskiego specjalizujący się w epoce napoleońskiej, oraz doktor Maria Turos, zajmująca się naukową rekonstrukcją chirurgii z okresu wojen napoleońskich.

Źr. Youtube/ Zamek Królewski w Warszawie - Muzeum/ "Jak naprawdę zginął książę Józef Poniatowski?" - debata 

Analiza ran księcia i wnioski

- Między innymi ponownie zbadano okoliczności, a doktor Turos przeanalizowała wszystkie rany, które zadano księciu, i wyciągnęła wnioski. Według tych analiz prawdopodobny przebieg zdarzenia mógł wyglądać następująco: książę szedł przez ogrody. W pewnym momencie z klombu wychyliło się siedmiu pruskich strzelców i oddało strzał z bliskiej odległości, około 200 metrów - tłumaczy Mariusz Klarecki. - W momencie, kiedy książę ich zobaczył, po prostu skoczył na konia wraz ze swoim adiutantem. Kiedy próbowali przepłynąć Elsterę, książę Józef Poniatowski próbował wspiąć rumaka na brzeg, ale nie udało mu się i prawdopodobnie musiał wykonać drugie podejście. Zawracając konia, musiał się praktycznie odwrócić frontem do miasta, w tym momencie strzelcy byli już na brzegu i oddali strzały z bliskiej odległości. Wtedy nastąpił prawdopodobnie śmiertelny postrzał. 

 

Posłuchaj

08:48 CZWORKA/Stacja kultura/ - książe Józef Poniatowski 23.10.2023.mp3 "Jak naprawdę zginął książę Józef Poniatowski?" - historycy w dalszym ciągu poszukują odpowiedzi na pytanie (Stacja kultura/Czwórka)

 

W pałacu Pod Blachą, który był rezydencją księcia Józefa Poniatowskiego, można oglądać apartament księcia, związane z nim pamiątki, a także dzieła wybitnych artystów epoki napoleońskiej. 

***

Tytuł audycji: Stacja Kultura

Prowadzi: Kasia Dydo

Materiał: Weronika Puszkar

Data emisji: 23.10.2023

Godzina emisji: 10.15

aw