Gdzie jest Ania z Zielonego Wzgórza?

Ania Shirley to bardzo elokwentna, wygadana i niezwykła dziewczynka, której historia porusza czytelniczki i czytelników na całym świecie od ponad stu lat. Najnowszy zaś polski przekład kultowej powieści Lucy Maud Montgomery wzbudza duże kontrowersje, bo... nie ma już w nim Ani i nie ma Zielonego Wzgórza. 

"Ania z Zielonego Wzgórza" ukazała się drukiem w 1908 roku

Foto: Shutterstock.com/domena publiczna/Khomenko Maryna

Ania w różnych wydaniach

"Ania z Zielonego Wzgórza" ukazała się drukiem w 1908 roku i szybko zdobyła uznanie czytelników, co zaskoczyło autorkę Lucy Maud Montgomery, Kanadyjska pisarka była przekonana, że napisała książkę dla młodych dziewcząt. Wkrótce powieść została przetłumaczona na 15 języków, między innymi na: francuski, hiszpański, włoski, duński, fiński, szwedzki, norweski, holenderski, japoński, islandzki i na język Braille'a (w wersji angielskiej). Pierwsze polskie wydanie powieści ukazało się w 1911 roku nakładem Wydawnictwa M. Arcta. Przetłumaczyła ją Rozalia Bernsteinowa i to właśnie ona nadała książce tytuł "Ania z Zielonego Wzgórza". Tej najbardziej znanej polskiej wersji utworu zarzuca się infantylizację, znaczne odstępstwa od oryginalnego tekstu (poczynając od tytułu) i udomowienie (dziś powiedzielibyśmy: lokalizację).

Zamach na klasykę

Pod koniec stycznia 2022 roku ukazało się nowe wydanie kultowej powieści. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie "zamach" tłumaczki Anny Bańkowskiej na dotychczasowe wyobrażenia czytelników. Była Ania, jest Anne. Było Zielone Wzgórze, są Zielone Szczyty. "Przyznaję się do winy: zabiłam Anię, zburzyłam Zielone Wzgórze i pozbawiłam je pokoiku na facjatce. Proszę jednak o łagodny wymiar kary, zważywszy na to, że ktoś kiedyś musiał się podjąć tego niewdzięcznego zadania" - tak we wstępie do "Anne z Zielonych Szczytów" pisze sama Anna Bańkowska.

Posłuchaj

04:43 CZWÓRKA Stacja Kultura - ania z zelonego 16.03.2022.mp3 Czym różni się Anne od Anny? I gdzie się podziało Zielone Wzgórze? (Stacja Kultura/Czwórka)

Skąd wzięły się Zielone Szczyty?

Dodatkowo tłumaczka podkreśla, że żyjemy w czasach, w których już dzieci wiedzą, że w Kanadzie nie ma Ani, Janki i Zosi, a żaden Kanadyjczyk nie nazywa się Karol czy Mateusz. - Tytuł "Ania z Zielonego Wzgórza" najpierw został nadany przez szwedzką tłumaczkę, a potem prawdopodobnie przejęła go pani Bernsteinowa. I ten błąd był potem powielany, a ja go jedynie sprostowałam - tłumaczy Bańkowska. - W języku angielskim "green gables" oznacza "zielone szczyty". I to szczyty w sensie architektonicznym.

Wyświetl ten post na Instagramie

Post udostępniony przez Wydawnictwo Marginesy (@wydawnictwo_marginesy)

Posłuchaj także:

• "Euforia" - teatralny spektakl czy prawda o młodzieży?
• Serial "Kim jest Anna?". To dziewczyna, której na moment się udało

Ania była egzaltowana, Anne jest bardziej dojrzała

Chodzi o charakterystyczne dla kanadyjskiej zabudowy domy, znajdujące się w miasteczku, gdzie dzieje się akcja powieści. - Szczyt w tym znaczeniu to ściana łącząca dwie części spadzistego dachu. I taką nazwę nadali budynkowi pierwsi właściciele domu, w którym zamieszkała Anne - dodaje rozmówczyni Weroniki Puszkar. - Zlikwidowałam też słynny pokoik na facjatce, ponieważ to był normalny pokój na piętrze, a nie na poddaszu. Jeśli zaś chodzi o samą bohaterkę - Anne różni się od Ani charakterem. Jest mniej egzaltowana i infantylna, bliższa za to czytelnikom dorosłym.

***

Tytuł audycji: Stacja Kultura

Prowadzi: Kasia Dydo

Materiał przygotowała: Weronika Puszkar

Data emisji: 16.03.2022

Godzina emisji: 11.45

kul