Skąd poznańskie pyry?

Ostatnia aktualizacja: 20.08.2012 12:27
Tym razem wyruszyliśmy na poszukiwanie dialektu wielkopolskiego! Posłuchajcie wakacyjnego "savoir vivre'u językowego"!
Audio

Dialektu wielkopolskiego należy szukać w środkowym i dolnym biegu Warty. Na północy sięgają po Noteć, na wschodzie - po jezioro Gopło oraz Kalisz, na zachodzie - Wieleń i Babimost.

Na tle innych dialektów Wielkopolska wyróżnia się brakiem mazurzenia i udźwięczniającą fonetyką międzywyrazową.

Inne cechy:

- dyftongiczna wymowa samogłosek a, z, o, np. ptak [ptałk], boso [błoso], my [myj]
- mieszanie grup nagłosowych o- i -wp, np. woda, wokno - lub - łoda, łokno
- wąska i rozłożona wymowa samogłosek ą, ę, np. węch [wy + nosowość + ch], wiązać [wiu + nosowość + zać], wszędzie [wszyńdzie], książka [ksiu + nosowość + szka], wąchać [wu + nosowość + chać], widzą [widzom]
- zmiękczanie n po i, y, np. drabina [drabinia], wino [winio], pierzyna [pierzyjnia]
- utrzymanie dźwięczności w grupach tw, sw, kw, chw, np. [chwila], [twardyj], [kwiat]
- różne tworzenie form 1 os. lm. cz. ter. czasowników: większość Wielkopolski - końcówka -my (niesymy), Wielkopolska północna - końcówka -m (idzim), a w rozkaźniku -ma (dejma)
- część Wielkopolski zachowuje w 2 pos. lm. końcówkę liczby podwójnej -ta, np. idzieta, robita
- ! w niektórych formach czasowników zanika przyrostek -ną-, np. ciog, ciogła, kopła
- czasem w czasownikach dodatkowy element, np. ń: wyńde, przyńde
- charakterystyczne przyrostki: -yszek (sołtyszek), -ity, -aty (wodnity, liściaty)
- charakterystyczne słownictwo: wuja (wujek), pyrki (ziemniaki), świętojanki (porzeczki), skibka (kromka) i inne.

Posłuchajcie całego "Savoir vivre'u językowego" z audycji "W cztery oczy"!

Zobacz więcej na temat: Czwórka Kalisz
Czytaj także

Mazurzenie na Mazowszu?

Ostatnia aktualizacja: 16.07.2012 12:14
Dialekt mazowiecki jest rozległy i wyjątkowo zróżnicowany. Opowiedziała o nim językoznawca Agata Hącia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Językowa podróż na północ

Ostatnia aktualizacja: 23.07.2012 14:16
Gwary podlaskie i suwalskie formalnie należą do dialektu mazowieckiego, ale mają na tyle dużo odrębnych cech, że warto o nich powiedzieć w osobnej audycji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Językowa podróż na południe

Ostatnia aktualizacja: 30.07.2012 09:00
Przenosimy się na południe Polski - na bardzo rozległy teren, gdzie rdzenni mieszkańcy posługują się dialektem małopolskim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Język Podhala

Ostatnia aktualizacja: 06.08.2012 12:06
Mówiliśmy już ogólnie o dialekcie małopolskim, teraz przyszedł czas na gwarę podhalańską, która ten dialekt współtworzy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Językowa wyprawa na Śląsk

Ostatnia aktualizacja: 13.08.2012 12:03
Dialekt śląski? A może dialekty? Na wakacyjny savoir vivre językowy zapraszał Patryk Kuniszewicz i językoznawca Agata Hącia.
rozwiń zwiń