W zasadzie nie można mówić o jednym dialekcie śląskim, tylko o trzech dialektach: mowie Śląska Cieszyńskiego (dialekt południowy), Śląska Górnego (środkowy) i Opolskiego (północny). Różnice w mowie tych regionów są duże:
- Śląsk północny mazurzy (cysta zaba suka dzemu), a na Śląsku południowym występuje jabłonkowanie, inaczej: sziakanie (czyli wymowa s z c dz, sz ż cz dż, ś, ź, ć, dź jako szi, żi, czi, dżi: sziare sziano; cziarni czielak; żiółta żiemia)
- Śląsk północny - skłonność do wymowy dyftongicznej (mniej więcej: kowal > kowołl, żelazo > źelazoł]
- wspólna cecha wszystkich dialektów śląskich, bardzo charakterystyczna - szeroka wymowa ę, tyle że w różnych pozycjach wyrazowych
- w innych regionach - szeroka wymowa ę tylko w środku wyrazu po spółgłoskach twardych i na końcu, gdzie dosyć często dodatkowo dochodzi do zaniku rezonansu nosowego, czyli ą przechodzi w a, np. gęba [gąba], zęby [ząby], gałęzie [gałązie], pasę krowę [pasa krowa] (po spółgłoskach miękkich w środku wyrazu zachowuje się ę, np. ciężki, język, mięso)
- na Śląsku Cieszyńskim -ę, -ą są wymawiane jako zwężone, mniej więcej tak: ciężko [ciyżko], gęba [gymba], piąty [piunty], ząb [zump]
- w większej części Śląska - jest skłonność do wymowy typu: potem [potę], sposobem [sposobę], wiem [wię]
Dialekty śląskie jako całość mają mało cech charakterystycznych. Od sąsiednich dialektów różnią się raczej brakiem tych cech, które dla tamtych są typowe.
Jeśli chcesz się dowiedzieć, jakie są cechy charakterystyczne dialektu śląskiego, posłuchaj fragmentu audyci "W cztery oczy".
