Rydułtowy słyną z najwyższej hałdy, która wciąż się tli

Rydułtowy to niepozorne miasteczko w województwie śląskim, położone zaledwie 20 kilometrów od granicy z Czechami. Wycieczka do niego to prawdziwa gratka dla miłośników przemysłu górniczego, ale nie tylko. 

Rydułtowy to niepozorne miasteczko w województwie śląskim z najwyższą w Europie hałdą

Foto: Shutterstock/Foto Franek

Rydułtowy leżą między Rybnikiem a Wodzisławiem Śląskim. To rodzinna miejscowość Czwórkowej reporterki Oliwii Krettek. - To w tym miasteczku spędziłam większą część życia. Moja babcia twierdziła, że jego nazwa pochodzi od rydla, czyli wąskiej łopaty. Rydułtowy leżą w rejonie kopalnianym, więc ta teoria mogłaby tu pasować. Niestety nie jest prawdziwa - dodaje. - Nazwa Rydułtowy pochodzi od Rudolfa - wspomina dziennikarka. 

Nie od rydla, lecz od Rudolfa

- Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1228 roku, a jej założycielem był prawdopodobnie Rudolf. Przypuszcza się, że to od jego imienia wzięła się ta nazwa - mówi Alicja Kołodziej, historyczka, założycielka Towarzystwa Miłośników Rydułtów. - Te tereny należały do Piastów w XIII wieku, potwierdzone jest, że daninę oddawano do Wrocławia - dodaje. - Nazwę wielokrotnie zmieniano. Dzisiejsze Rydułtowy na przestrzeni lat nazywały się: Rudolfibila, Rynolticz, Rydułtał, aż do Rydułtów w XX wieku.

Nazwa Rydułtowy sprawia Polakom wiele trudności w odmianie. Co ciekawe, świetnie sobie z tym radzą Ukraińcy, którzy w ostatnim czasie osiedlili się w mieście. 

To, co najbardziej zwraca uwagę ludzi spoza Śląska, to kopalniany krajobraz. Wokół widać kopalnie, kominy i hałdy. - Hałdy to sztuczne góry, zwałowiska, po śląsku mówimy na to bergi albo hołdy. Powstają z tego, co trzeba wykopać podczas budowy kopalń - tłumaczy Oliwia Krettek. - Część tego materiału wykorzystuje się podczas budowy dróg, cześć jest spalana podczas poszukiwania węgla. To, co nie nadaje się do użytku, zwala się w jedno miejsce i powstaje stożek - dodaje. 

Dymiąca Szarlota 

W Rydułtowach hałdy nie da się nie zauważyć. Góruje ona nad miasteczkiem. - To najwyższy sztuczny stożek w Polsce, a prawdopodobnie też w Europie. Ma wysokość 134 metrów, licząc od podstawy. Z jego szczytu rozciąga się niezwykły widok na kopalnie i zielony Śląsk, od góry świętej Anny, aż po Tatry, przy dobrej widoczności - mówi rozmówczyni Czwórki. - To teren przemysłowy, więc wchodzenie na hałdę jest zabronione, bo jest niebezpieczne.

Posłuchaj

07:14 czwóka stacja nauka 14.04.2022.mp3 Z czego słyną Rydułtowy? (Stacja Nauka/Czwórka)

 

Hałda w Rydułtowach jest jeszcze bardzo aktywna. Są miejsca, gdzie ona się wciąż pali, tli od środka. Przez to powstają zapadliska, ulatniają się szkodliwe gazy. - Niezwykle rzadko organizowane są wejścia na Szarlotę, bo tak nazywa się nasza hałda. Taki spacer odbywa się za zgodą dyrekcji kopalni i pod opieką jej pracowników - wyjaśnia mieszkanka Rydułtów. - Imię "Szarlota" zostało nadane hałdzie przez mieszkańców miasteczka, a nawiązuje do córki pierwszego właściciela kopalni - dodaje. 

Dziś na szczycie hałdy umieszczony jest napis, na wzór napisu "Hollywood". W ostatnich latach pojawiały się też pomysły na rekultywowanie tego terenu, stworzenie tam strefy rekreacyjnej. - Były takie pomysły. Sprowadzono architektów i studentów Politechniki Gliwickiej i oni wykonali plany architektoniczne zagospodarowania tej hałdy w sposób rekreacyjny. Planowali stworzenie stoku narciarskiego, tras rowerowych - wspomina historyczka. - Wizje profesorów i studentów były rewelacyjne, niezwykłe. Niestety zabrakło sponsorów. 

Zobacz także:

• Ulica Ruska we Wrocławiu - jej nazwa pochodzi od Rusi Kijowskiej, nie od Rosji
  
  
• Skąd ta nazwa? Kielce - od kiełków, kłów dzika czy Kiełczów?

Wśród innych turystycznych atrakcji Rydułtów znajdziemy najstarszy, jedyny w Polsce i jeden z czterech w Europie krzyż pokutny. - On prawdopodobnie pochodzi z 1628 roku, jest symbolem popełnionego morderstwa i odprawionej pokuty - opowiada rozmówczyni Czwórki. - Krzyż ten jest usytuowany obok kościoła świętego Jerzego w rynku miasta. Warto też zajrzeć do tej neogotyckiej świątyni, by podziwiać polichromie czy witraże. 

Alicja Kołodziej zwraca też uwagę na najdłuższy na Śląsku, wybudowany w latach 50. XIX wieku tunel kolejowy, który był oknem na świat dla transportu węglowego. Poleca wejść do zabytkowych zabudowań kopalni, odwiedzić Izbę Pamięci Rydułtowskiego Górnictwa w budynku dawnej wagi. 

Trzeba też wiedzieć, że Rydułtowy to nie tylko przemysł, a odwiedzający miasteczko mogą skorzystać z licznych miejsc rekreacji, jak park sensoryczny, place zabaw czy centrum kultury. 

Zobacz więcej Podróże z Czwórką <<<

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Weronika Puszkar

Materiał: Oliwia Krettek

Data emisji: 14.04.2021

Godzina emisji: 12.44

pj