Porozumienia sierpniowe. Cztery miasta, jeden cel

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2020 15:00
31 sierpnia 1980 roku podpisano porozumienia sierpniowe, na mocy których powstała Solidarność. Jak po 40 latach to wydarzenie wspominają historycy?
Stocznia Gdańska
Stocznia Gdańska Foto: polskieradio.pl

Porozumienia sierpniowe między opozycją demokratyczną a rządem komunistycznym stały się zaczątkiem dziesięciomilionowego ruchu mającego przyczynić się do upadku komunizmu w Europie.

Posłuchaj
19:20 [CZWORKA]Stacja Nauka 31 sierpień 2020 sierpien 80.mp3 Porozumienia sierpniowe - jak zapisały się w historii Polski? (Stacja Nauka/Czwórka)

Przystanek pierwszy: Szczecin

Pierwsze porozumienie podpisano 30 sierpnia w Szczecinie. Doszło do tego w świetlicy Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego, a podpisanie aktu zakończyło strajki na Pomorzu Zachodnim. Protestujący mieli 36 postulatów - w tym ten najważniejszy, o powstaniu niezależnych związków zawodowych. - Pracownicy, czując pogarszającą się jakość życia, chcieli mieć organizację, która będzie broniła ich interesów - wyjaśnia dr Michał Siedziako z Oddziałowego Biuro Badań Historycznych IPN w Szczecinie. Po podpisaniu porozumienia 1 września 1980 roku robotnicy wrócili do pracy w stoczni.

Czytaj także
shutterstock Robson90 anna walentynowicz 1200.jpg
Walentynowicz. Wszystkie tajemnice wielkiej Anny

Przystanek drugi: Gdańsk 

14 sierpnia 1980 roku, grupa działaczy WZZ, stając w obronie zwolnionej z pracy Anny Walentynowicz, wywołała strajk w Stoczni Gdańskiej. Robotnicy postulowali przywrócenie do pracy Walentynowicz i Wałęsy, postawienie pomnika ofiar Grudnia’70, ochronę strajkujących oraz podwyżkę władz i przyznanie dodatków. Następnego dnia do strajku dołączyła stocznia w Gdyni. Ostateczne porozumienie w Gdańsku podpisano 31 sierpnia 1980 roku. Delegacja rządowa zgodziła się m.in. na utworzenie nowych, niezależnych, samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970, transmisje niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury.

Sierpien 80 Banner serwisu.jpg
Sierpień 80 - zobacz serwis specjalny

Przystanek trzeci: Jastrzębie-Zdrój

Porozumienie jastrzębskie podpisano na Śląsku 3 września 1980 roku i w dużej mierze miało ono związek z sytuacją strajkujących tam górników. - W tym czasie pierwszym sekretarzem KC PZPR był Edward Gierek, który całą swoją "karierę" związał ze Śląskiem i Śląsk wydawał się być wówczas nowoczesną wizytówką. Tymczasem okazało się, że górnicy wypowiedzieli władzy posłuszeństwo - opowiada historyk Łukasz Przybyłek z Dziecięcego Uniwersytetu Ciekawej Historii. W postulatach strajkujących pojawiały się te same postulaty, co w Gdańsku i Szczecinie, ale również te, które dotyczyły górników, np. uznanie pylicy oskrzelowej za chorobę zawodową oraz wprowadzenie wolnych sobót.

Przystanek czwarty: Dąbrowa Górnicza

Porozumienie katowickie spoiło wcześniejsze porozumienia ze Szczecina, Gdańska i Jastrzębia. Jego nazwa pochodzi nie od miasta, a od dąbrowskiej Huty Katowice, gdzie 11 września 1980 r. parafowano najważniejsze zapisy porozumienia. Jednym z nich była gwarancja, że porozumienie gdańskie, dające możliwość tworzenia wolnych związków zawodowych, ma moc obowiązującą na terenie całej Polski. Stworzyło to formalno-prawne warunki do tego, by mógł powstać ogólnopolski ruch związkowy – Solidarność. 

***

Tytuł audycji: Stacja Nauka

Prowadzi: Patryk Kuniszewicz 

Materiał przygotowali: Ada Janiszewska, Agata Nowotnik, Maciej Wójcik

Data emisji: 31.09.2020

Godzina emisji: 12.105

kul

Czytaj także

Dzieci w Powstaniu Warszawskim. "Chłopcy walczyli jak mężczyźni"

Ostatnia aktualizacja: 01.08.2015 16:48
Nastoletni chłopcy zgłaszali się do dowódców oddziałów powstańczych chcąc podjąć walkę ze znienawidzonym najeźdźcą. W Czwórce odkrywaliśmy, jak wyglądało ich życie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sierpień '80. Przełomowe dni także dla Polskiego Radia

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2024 05:50
W sytuacji rozwijającej się "polskiej rewolucji" na Wybrzeżu, wielu dziennikarzy - również Polskiego Radia - podjęło ryzyko przekazu nieocenzurowanego obrazu strajków w wielkich zakładach pracy. W efekcie powstały dokumenty radiowe tak wybitne, jak m.in. "Polski Sierpień" Janiny Jankowskiej.
rozwiń zwiń