Non omnis moriar. Wspominamy osobistości polskiej kultury

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2020 17:00
Ewa Demarczyk, Agnieszka Fatyga, Jerzy Gruza, Piotr Szczepanik, Wojciech Pszoniak... to tylko kilka z wielu postaci ważnych dla polskiej kultury, które pożegnaliśmy w tym roku. 
zdj. ilustracyjne
zdj. ilustracyjneFoto: Zwiebackesser/Shutterstock.com

Posłuchaj
ewa demarczyk 1200 PAP.jpg
Zmarła Ewa Demarczyk. "Czarny Anioł Piosenki"

"Kiedy śpiewała, publiczność ledwie łapała oddech"

Była jedną z najwybitniejszych polskich osobowości scenicznych. Czarnym Aniołem polskiej piosenki i gwiazdą krakowskiego kabaretu Piwnica pod Baranami. Jej utwory przywróciły nam najpiękniejszą poezję. Śpiewała teksty Mirona Białoszewskiego, Bolesława Leśmiana i Juliana Tuwima. Sama niezwykle rzadko udzielała wywiadów i nie była łatwą rozmówczynią. W latach 60. w jednej z audycji przekonywała, że każdą poezję, którą śpiewa, to lubi. - W innym przypadku nie robiłabym tego - tłumaczyła artystka. - Dlatego też upieram się, żeby w trakcie zagranicznych występach śpiewać tylko w języku polskim. Ewa Demarczyk zmarła 14 sierpnia 2020 roku, w wieku 79 lat.

Posłuchaj
06:54 [CZWORKA]CZWORKA (PCM) 31 październik 2020 demarczyk .mp3 Z Archiwum Polskiego Radia: Ewa Demarczyk (Klucz kulturowy/Czwórka)

 

Ewa Demarczyk - Groszki i róże (1970) Show / Najlepsza Polska Muzyka

Zobacz
czterdziestolatek pap 1200.jpg
"Czterdziestolatek" kończyłby 85 lat. Niech żyje inżynier Karwowski!

Reżyser od rozrywki

W lutym tego roku pożegnaliśmy Jerzego Gruzę. Pozostawił po sobie mnóstwo wybitnych spektakli telewizyjnych zaliczanych do Złotej Setki Teatru Telewizji. Był reżyserem uwielbianych przez widzów seriali: "Wojna domowa" czy "Czterdziestolatek". - Dla mnie telewizja była fantastyczną szansą na rozwój. Robiłem filmy, seriale i spektakle. Ta różnorodność tematyczna szalenie mnie budowała - opowiadał w Polskim Radiu. 

Posłuchaj
04:28 [CZWORKA]CZWORKA (PCM) 31 październik 2020 jezry gruza.mp3 Z Archiwum Polskiego Radia: Jerzy Gruza (Klucz kulturowy/Czwórka)

 

Jerzy Gruza jest uważany za współtwórcę telewizji w Polsce. Z Bogumiłem Kobielą i Jackiem Fedorowiczem realizował programy rozrywkowe "Poznajmy się" czy "Małżeństwo doskonałe". 

Posłuchaj
muzyka 1200.jpg
Pocztówki dźwiękowe. Zachód o nich nie słyszał

Nikt tak jak on nie śpiewał o miłości

Piotr Szczepanik debiutował na Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie w 1963 roku. W latach 60. i 70. z Bohdanem Łazuką i Jackiem Fedorowiczem prowadził program estradowo-kabaretowy "Popierajmy się". Na scenie muzycznej wyróżniał się na tle innych wokalistów. Był stonowany, liryczny i nastrojowy. I niebywale skromny, jak na popularność, która go otaczała. - Kiedy słuchałem siebie, nie zawsze byłem tym zachwycony. Podobnie rzecz się miała z oglądanie. Patrzyłem na siebie, owszem z sympatią, ale też z dużą dozą obiektywizmu - przyznawał w archiwalnej rozmowie ze studia Polskiego Radia.

Posłuchaj
02:37 [CZWORKA]CZWORKA (PCM) 31 październik 2020 szczepanik.mp3 Z Archiwum Polskiego Radia: Piotr Szczepanik (Klucz kulturowy/Czwórka)

 

Piotr Szczepanik śpiewał piosenką poetycką. Występował sam, z gitarą. W latach 80. poświęcił się działalności opozycyjnej. Był współorganizatorem Festiwalu Piosenki Prawdziwej w 1981 roku. W stanie wojennym organizował niezależną, podziemną scenę muzyczną. Zmarł 20 sierpnia, po długiej chorobie. Miał 78 lat.

Posłuchaj
kino kinematografia filmy film 1200.jpg
Aleksander Hertz. Łowca gwiazd i wizjoner kina

Arystokrata aktorstwa

W poniedziałek 19 października zmarł wybitny aktor teatralny i filmowy Wojciech Pszoniak. Był absolwentem Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. W roku 1968 zaczął grać w Teatrze Starym w Krakowie. Potem był aktorem stołecznych teatrów - Narodowego i Powszechnego. Stworzył niezapomniane kreacje, w tym Normana w polskiej prapremierze "Garderobianego" Ronalda Harwooda oraz Randleya Mac Murphy’ego w "Locie nad kukułczym gniazdem" Dale’a Wassermana. Jednak to role filmowe przyniosły mu rozgłos i popularność. Wystąpił w kilkudziesięciu obrazach polskich, francuskich i w produkcjach międzynarodowych. Często powtarzał jednak, że jest aktorem teatralnym, i że nie ma aktorów filmowych.

Posłuchaj
10:34 [CZWORKA]CZWORKA (PCM) 31 październik 2020 pszoniak.mp3 Z Archiwum Polskiego Radia: Wojciech Pszoniak (Klucz kulturowy/Czwórka)

 

Posłuchaj
Wojciech Pszoniak 1200 PAP.jpg
Nie żyje Wojciech Pszoniak. "Tacy ludzie nigdy nie przemijają"

W wywiadzie udzielonym Magdzie Mikołajczuk z Programu 1 Polskiego Radia Wojciech Pszoniak wspominał m.in. pierwszą rozmowę telefoniczną, którą przeprowadził w języku francuskim. - To był rok 1976, nie znałem ani słowa po francusku, a musiałem porozmawiać z reżyserem Claudem Regym. Moja żona ze swoją siostrą stworzyły symulację tejże rozmowy i rozpisały mi kwestie na kartce. Nauczyłem się ich i potem użyłem we wskazanej przez małżonkę kolejności. Rolę dostałem, ale do teraz nie wiem o czym rozmawialiśmy.

***

Tytuł audycji: Klucz Kulturowy

Prowadzi: Justyna Majchrzak

Data emisji: 31.10.2020

Godzina emisji: 15.15

kul

Czytaj także

Stanisław Lem. Pisał o kosmosie, ale nie bujał w obłokach

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2019 16:45
- "Cyberiada" i "Solaris" ukazują cały diapazon tematyki w twórczości Stanisława Lema: od satyryczno-zabawowej po poważną i dotykającą problemu kontaktu z inną cywilizacją - opowiada historyk literatury Marek Gumowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Łemkowszczyzna. "Tam można poczuć się jak w domu"

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2019 14:00
- Łemkowie są bardzo serdeczni, choć dawniej byli równie bardzo nieufni - mówił Tadeusz Konador, muzykolog. - Jeśli zdobyło się jednak ich zaufanie, człowiek stawał się ich rodziną.
rozwiń zwiń