"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd się wzięła "zabawa na cztery fajerki"?

Ostatnia aktualizacja: 13.06.2023 07:51
Wiecie, co to jest fajerka? To element płyty kuchni węglowej. Fajerki to nakładane jedna na drugą żeliwne obręcze i zamykający je żeliwny krążek z dziurką, o którą zahacza się pogrzebaczem.
Co wspólnego ma dobra zabawa z kuchnią?
Co wspólnego ma dobra zabawa z kuchnią?Foto: Shutterstock.com/fizkes

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy, skąd się wziął zwrot "udawać Greka".

Fajerki zakrywały niegdyś znajdujący się nad paleniskiem otwór w płycie, a zdejmowano je - kolejno, jedna po drugiej - żeby zwiększyć temperaturę, z jaką podgrzewany był garnek. Kiedy zdjęło się wszystkie fajerki, przez otwór aż nad płytę wyskakiwały jęzory ognia.

W typowej kuchni były cztery fajerki (trzy obręcze i krążek), dlatego o hucznej zabawie mówiło się (ba! niektórzy mówią do dziś dnia!) zabawa na cztery fajerki. Druga wersja tego powiedzenia - również poprawna - ma postać zabawa na siedem fajerek (bardzo lubimy liczbę siedem).

Oprócz nich mamy jeszcze inny frazeologizm, równie leciwy i równie potoczny: Heca, awantura, albo skandal na czternaście, a nawet dwadzieścia cztery fajerki (bo cztery to za mało...).

Posłuchaj
01:44 _PR4_AAC 2023_06_15-07-33-22.mp3 Ojczysty - dodaj do ulubionych. Co to znaczy "zabawa na cztery fajerki"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)  

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę"po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw

Czytaj także

"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Miłośnik, czy entuzjasta? 

Ostatnia aktualizacja: 27.04.2023 08:57
Czy określeń "miłośnik" i "entuzjasta" - wyrażających pełen pasji i zaangażowania stosunek wobec czegoś, można używać zamiennie?
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd się wzięło słowo flaga?

Ostatnia aktualizacja: 02.05.2023 08:57
Flaga to słowo przechodnie. Do języka polskiego przywędrowało w XVIII wieku z języka niemieckiego. Język niemiecki zapożyczył je z języka holenderskiego, do którego z kolei flaga przeszła z angielskiego. 
rozwiń zwiń