- Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków.
- Mówimy o częstochowskich rymach, gdy uważamy, że utwór poetycki - zazwyczaj będący rezultatem czyjejś "radosnej twórczości" - jest naiwny i pozbawiony walorów artystycznych.
- Połączenie częstochowskie rymy wiąże się z określeniem dziad kalwaryjski.
- Częstochowska tabaka - jak szwajcarska czekolada, francuski szampan czy rosyjski kawior - uchodziła za jedną z najlepszych w dawnej Europie.
W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe.
Specjaliści od języka polskiego z NCK wyjaśniają, że mówimy o częstochowskich rymach, gdy uważamy, że utwór poetycki - zazwyczaj będący rezultatem czyjejś "radosnej twórczości" - jest naiwny i pozbawiony walorów artystycznych, a zastosowane w nim środki stylistyczne, zwłaszcza rymy, są oklepane i banalne.
Połączenie częstochowskie rymy wiąże się z określeniem dziad kalwaryjski, stosowanym wobec dawnych twórców ludowych, utrzymujących się z jałmużny, wędrujących od kościoła do kościoła i z odpustu na odpust, układających własne pieśni nabożne, a niekiedy też historyczne, i odśpiewujących je w zamian za datki, czasem za posiłek. Przyklasztorny kościół na Jasnej Górze w Częstochowie był miejscem, do którego ściągało najwięcej owych twórców ludowych, a więc i poziom artystyczny zarówno samych tych utworów, jak i ich wykonania był widać taki, że zasłużyły sobie na owo sfrazeologizowane określenie.
Z częstochowską tabaką sprawa ma się zupełnie inaczej. Częstochowska tabaka - jak szwajcarska czekolada, francuski szampan czy rosyjski kawior - uchodziła za jedną z najlepszych w dawnej Europie. Uwieczniona została zresztą przez Adama Mickiewicza w "Panu Tadeuszu":
"Co się tabaki tyczy, hem, ona pochodzi
Z dalszej strony, niż myśli Skołuba dobrodziej,
Pochodzi z Jasnej Góry. Księża paulinowie
Tabakę taką robią w mieście Częstochowie,
Kędy jest obraz tylu cudami wsławiony,
Bogarodzicy Panny, Królowej Korony
Polskiej; zowią ją dotąd i Księżną Litewską!" -
zachwalał swój tytoń ksiądz Robak, otwierając tabakierę i częstując szlachciców zebranych w soplicowskiej karczmie, by zachęcić ich do ofiarności na rzecz Polaków walczących u boku Napoleona.
Ojcowie paulini z klasztoru na Jasnej Górze słynęli z wyrobu najprzedniejszej tabaki, znanej nie tylko na ziemiach polskich, lecz także poza granicami ówczesnych zaborów.
02:06 czwórka pierwsze słyszę 09.04.2024 ojczysty 6.29.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Częstochowskie rymy i częstochowska tabaka (Pierwsze słyszę/Czwórka)
Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.
___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku - dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 6.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.
mat. pras./pj
