22 grudnia 244 urodził się Dioklecjan, późniejszy cesarz Imperium Rzymskiego.
Cień dawnej potęgi
Dioklecjan objął władzę w sposób typowy dla cesarzy późnego okresu Imperium: przy poparciu wojska i dzięki zamordowaniu głównego przeciwnika politycznego. Cesarstwo Rzymskie w chwili objęcia przez niego władzy, w 284 roku, było już tylko cieniem dawnej potęgi.
- Cesarstwo Rzymskie miało za sobą 50 lat koszmaru - mówiła prof. Ewa Wipszycka-Bravo w audycji Elizy Bojarskiej z cyklu "Lekcja historii". - Był taki moment, dokładnie w połowie wieku, kiedy doszło do porozumienia między Gotami, którzy atakowali Cesarstwo Rzymskie na granicy bałkańskiej. Zbudowali flotę, potrafili przepłynąć przez cieśniny i wejść na Morze Egejskie i atakować porty położone na brzegu. W tym samym czasie nastąpił zmasowany atak perski na Azję Mniejszą.
04:26 Dioklecjan.mp3 Rządy i reformy Dioklecjana przybliża prof. prof. Ewa Wipszycka-Bravo. Audycja Elizy Bojarskiej z cyklu "Lekcja historii". (PR, 1.01.1994)
Konserwatywna rewolucja
Dioklecjan przeprowadził szereg reform mających na celu wzmocnienie państwa. Powołał na współrządcę Maksymina. W roku 293 wprowadził tetrarchię: odtąd on i Maksymin posiadali władzę zwierzchnią, nosząc tytuł augusta. Mieli do dyspozycji po jednym zastępcy z tytułem cezara.
- Wyraźnie Dioklecjan chciał powrócić do starej tradycji cesarskiej adopcji najlepszych, stworzyć ekipę, która będzie w stanie prowadzić wojnę na granicach - wyjaśniała prof. Ewa Wipszycka-Bravo.
Plan się powiódł: współrządzący kwartet uporał się z chaosem wewnętrznym w państwie i utrzymywał wrogów imperium poza granicami cesarstwa. Wśród reform wewnętrznych wymienić należy między innymi wprowadzenie nowego podziału administracyjnego kraju, ustalenie cen maksymalnych i stałych podatków.
Prześladowca chrześcijan
Dioklecjan upatrywał siłę państwa w jego pogańskim charakterze. Za jego czasów nastąpił powrót do akcentowania kultu dawnych bogów, który słabł na rzecz nowych religii: manicheizmu i chrześcijaństwa. Politeistyczną religię Rzymu wykorzystał jako instrument umocnienia władzy. W myśl opracowanej przez niego zasady dominatu, władca był przedstawiany i traktowany jako istota półboska.
Obie monoteistyczne religie zdobywające rzesze nowych wyznawców nie zezwalały na oddawanie czci cesarzowi, dlatego w 303 roku Dioklecjan zarządził prześladowania. Dwa lata później reformator dobrowolnie abdykował i osiadł w ukochanej Dalmacji, gdzie pozostał do śmierci w 313 lub 316 roku.
Posłuchaj audycji o rządach Dioklecjana.
bm