W Nowym Sączu rozpoczęła się ekshumacja szczątków żołnierzy radzieckich z mogiły przy Pomniku Armii Czerwonej. Prace zlecił wojewoda małopolski Jerzy Miller po uzyskaniu na zgody władz rosyjskich.
- Prace przebiegają pod nadzorem archeologa i antropologa, szczątki będą na miejscu badane, w sierpniu zaplanowaliśmy ich uroczysty pochówek na miejscowym cmentarzu komunalnym - informuje Małgorzata Grybel, rzeczniczka nowosądeckiego magistratu. Po przeniesieniu szczątków czerwonoarmistów na cmentarz, pomnik zostanie ostatecznie rozebrany, a tablica nagrobna trafi do nowosądeckiego muzeum.
- To historyczny moment dla miasta bo w końcu zniknie z jego mapy symbol okupacji sowieckiej, nie możemy gloryfikować agresora, który przyczynił się do śmierci wielu naszych rodaków - uważa Leszek Zakrzewski, prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Sączu. Rozbiórki pomnika od lata domagały się organizacje kombatanckie i niepodległościowe. Po licznych manifestacjach i apelach, w ubiegłym roku usunięto z monumentu emblematy sowieckie.
Zbiorowa mogiła czerwonoarmistów w Nowym Sączu, fot. PAP/Grzegorz Momot
"Szczególny i delikatny charakter prac"
Pomnik Armii Czerwonej wzniesiono w Nowym Sączu po zakończeniu II wojny Światowej. Rok później został wysadzony w powietrze przez żołnierzy podziemia niepodległościowego. Później jednak został odbudowany. Na cmentarzu komunalnym w Nowym Sączu złożone będą też docelowo szczątki czerwonoarmistów z innych 8 miejsc na terenie Małopolski. Oprócz Nowego Sącza, groby żołnierzy radzieckich są między innymi w gminach: Mszana Dolna, Lipnica Wielka czy Wieliczka.
Zobacz serwis - II wojna światowa >>>
Oprócz zbiorowej mogiły przed pomnikiem w centrum Nowego Sącza pracami są objęte również: zbiorowa mogiła lotników w Zagórzanach, grób zbiorowy w Bukownie, pojedynczy grób w Paszynie, zbiorowy grób w Chyżnem, pojedynczy grób w Lipnicy Małej, pojedynczy grób lotnika w Koźmicach Wielkich oraz pojedyncza mogiła w Tymbarku.
- Mając na uwadze szczególny i delikatny charakter prac, nie podajemy do wiadomości publicznej informacji o dokładnych terminach prac w konkretnych miejscowościach. O przebiegu prac i ich wynikach będziemy informować po ich zakończeniu - powiedział rzecznik wojewody małopolskiego Jan Brodowski.
Pomnik "chwały Armii Czerwonej"
Wynagrodzenie za przeprowadzenie ekshumacji wraz z nadzorem archeologicznym i analizą antropologiczną wynosi 58 tys. 350 zł. Władze województwa małopolskiego przewidują, że w trzeciej dekadzie sierpnia wszystkie szczątki ekshumowanych żołnierzy Armii Czerwonej zostaną złożone na cmentarzu w Nowym Sączu. Ceremonia ma mieć charakter wojskowy. Dotychczasowe miejsc pochówku czerwonoarmistów w Małopolsce znajdują się poza cmentarzami, często na gruntach prywatnych i w trudno dostępnych terenach.
Po ekshumacji szczątków w centrum Nowego Sącza ma zostać rozebrany pomnik "chwały Armii Czerwonej". Rozbiórki monumentu od lat domagały się m.in. organizacje kombatanckie. Rozbiórkę pomnika i ekshumację zapowiadano już kilkakrotnie, ale nie było na to zgody strony rosyjskiej, wymaganej przez międzynarodowe umowy. W kwietniu b.r. strona rosyjska zgodziła się na ekshumację i przeniesienie na cmentarz szczątków żołnierzy. Podczas manifestacji organizowanych w ostatnich latach przed pomnikiem protestujący oblewali monument białą i czerwoną farbą. W listopadzie ub. roku z pomnika Armii Czerwonej w Nowym Sączu usunięto symbole totalitarne.
IAR,PAP,kh