Logo Polskiego Radia
IAR
Gabriela Skonieczna 24.05.2012

Zmarł Jędrzej Tucholski, badacz zbrodni katyńskiej

W wieku 80 lat zmarł niestrudzony archiwista i pisarz zajmujący się II wojną światową i historią cichociemnych.
Nieśmiertelnik i medalik chrzcielny znalezione w masowym grobie w KatyniuNieśmiertelnik i medalik chrzcielny znalezione w masowym grobie w KatyniuWikipedia/Bundesarchiv Bild 183-B23992, Katyn

Ojciec Jędrzeja Tucholskiego por. rez. dr. Tadeusza Tucholskiego został zamordowany przez NKWD w Katyniu. Całe swoje życie poświęcił badaniu tej zbrodnii i walce o ujawnienie prawdy o niej. Przed przejściem na emeryturę w 2008 roku przez kilka lat był pracownikiem IPN.

Zobacz serwis specjalny Polskiego Radia KATYŃ>>>

Urodzony w Poznaniu 1932 roku z wiązał swoje życie z Warszawą. Tutaj ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, następnie był długoletnim pracownikiem Instytutu Elektrotechniki w Warszawie.

Ujawnić prawdę o zbrodnii katyńskiej

W październiku 1989 roku współzałkadał Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej, który następnie przekształcił się w Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej. Działał w Stowarzyszeniu Rodzina Katyńska (Federacja Rodzin Katyńskich) w Warszawie oraz Zarządzie Polskiej Fundacji Katyńskiej jako jej przewodniczący. Uczestniczył w ekshumacji ofiar katyńskich w Charkowie i Miednoje w 1991 roku oraz w Katyniu w 1994 roku.

Do końca grudnia 1995 r. doradca ministra spraw wewnętrznych Andrzeja Milczanowskiego. W latach 1995–2000 wicedyrektor Centralnego Archiwum, później Archiwum MSWiA. Od czerwca 2000 r. do lipca 2001 r. p.o. dyrektora Archiwum MSWiA. Od 2000 do 2005 roku zastępca dyrektora Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN, następnie do maja 2008 r. główny specjalista BUiAD.

"Pamięć i Sprawiedliwość"

Podczas pracy w MSWiA i IPN udało mu się uzyskać w archiwach Białorusi, Litwy, Rosji i Ukrainy wiele materiałów dotyczących represjonowanych Polaków. 8 kwietnia 2008 r. Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej uhonorowała go Medalem Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Był Członkiem Rady Programowej półrocznika „Pamięć i Sprawiedliwość” Instytutu Pamięci Narodowej, redaktorem naukowym i członkiem komitetu redakcyjnego serii „Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku”, a także konsultantem filmu fabularnego „Misja specjalna” (1987 r.). 24 marca 2011 roku Prezydent RP odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w upowszechnianiu prawdy katyńskiej.

Jego monografia "Cichociemni" uchodzi za klasyczną. Oparta jest na materiałach z archiwów krajowych i londyńskich, uzupełniona informacjami pozyskanymi w rozmowach z bohaterami oraz ich współpracownikami. Książka stanowi efekt 10 lat pracy i zbiera wszystko, co wiadomo o cichociemnych: od opracowanej przez nich samych koncepcji tego odcinka walki, przez wszechstronne szkolenie, skok do Polski, po pełen przegląd służby na wszystkich frontach walki AK: dywersja, sabotaż, łączność, wywiad, partyzantka, sztaby i inne przemyślne techniki konspiracyjne. Książka miała 4 wznowienia. Inne publikacje Jędrzeja Tucholskiego to między innymi "Mord w Katyniu. Kozielsk – Ostaszków – Starobielsk. Lista ofiar", Warszawa 1991, Charków. "Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego", Warszawa 2003 (współautor) i Cichociemni i spadochroniarze 1941–1956, Warszawa 2009.

IPN, gs