Postać rotmistrza nie jest dobrze znana w Polsce. Józef Garliński urodził się przez I wojną światową w Kijowie. - Nie zdajemy sobie z tego sprawy, ale pobyt władz Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po Unii Lubelskiej, Królestwa Polskiego na Kijowszczyźnie pozostawił trwały ślad, tzn. przez kilka wieków na te tereny przybywała szlachta polska, która traktowała sytuację po odpadnięciu tych ziem jako okupację rosyjską - wyjaśnia prof. Marek Drozdowski. O ile stosunki polsko-ukraińskie były na ogół poprawne, to Rosjan traktowano jako obcych.
Historia w portalu PolskieRadio.pl >>>
Rotmistrz Garliński przybył do Polski w wieku siedmiu lat. Ze względu na gruźlicę musiał się przenieść do Zakopanego. Maturę zdał w Kaliszu, zaś studia prawnicze podjął na Uniwersytecie Warszawskim. Zostały one przerwane z powodu wojny.
W 1938 roku Józef Garliński poznał Irlandkę, z którą pobrał się rok później 4 września. - Prosto z tej uroczystości pojechał do Garwolina, gdzie zorganizowano pomoc w mieście zbombardowanym przez lotnictwo niemieckie - opowiada profesor. Rotmistrz dostał się do niewoli sowieckiej, z której udało mu się uciec. Przyłączył się do muszkieterów, przedostał się do Warszawy, gdzie jego promotorem był Kazimierz Leski, bohater Powstania Warszawskiego.
Serwis specjalny POWSTANIE WARSZAWSKIE >>>
Józef Garliński został członkiem Komendy Głównej Wydziału Więziennego, a następnie kierował Biurem Bezpieczeństwa Komendy Głównej Armii Krajowej. - Znał wszystkich dowódców, był człowiekiem olbrzymiego zaufania i niestety przez swojego kolegę został aresztowany, przeżył Pawiak i to właśnie w pierwszych dniach powstania w getcie warszawskim. Potem został przerzucony do Auschwitz, gdzie dzięki przyjaźni i obserwacji działalności rotmistrza Pileckiego, przedostał się do fabryki zbrojeniowej, następnie do kilku obozów, skąd został wyzwolony przez armię amerykańską - mówi historyk.
Historia Związku Radzieckiego >>> słuchaj na moje.polskieradio.pl
Po wojnie pozostał na Zachodzie i zajął się pisarstwem historycznym. Prawdziwy rozgłos przyniosła mu praca "Fighting Auschwitz" ("Oświęcim walczący"). Ważnymi pozycjami w dorobku Garlińskiego były "Ostatnia broń Hitlera" z 1977, "Enigma" z 1979, "Szwajcarski korytarz" z 1981, "Polska w drugiej wojnie światowej" z 1982 i "Niezapomniane lata" z 1987.
Garliński znany był ze swoich ostrych, często niepopularnych wśród emigracji poglądów, a także z tego, że ilekroć w brytyjskiej prasie zakłamywano polską historię, domagał się sprostowań.
Jakie były losy rotmistrza po wojnie? Co łączyło go z Janem Karskim? Posłuchaj całej audycji.
Prof. Marek Drozdowski jest autorem książki "Rotmistrz Józef Garliński". W audycji pojawiły się także archiwalna wypowiedź prof. Józefa Garlińskiego (fragment wywiadu dla BBC z 1979 roku) oraz fragment wywiadu Krzysztofa Michalskiego z synem Józefa Garlińskiego - Jarosławem Garlińskim (pierwszy profesor polskiego pochodzenia w słynnym Eton College).
"Wieczór odkrywców" poprowadził Krzysztof Michalski.
sm, pg