Prawnik, dyplomata, emisariusz Rządu RP na uchodźstwie od 1940 roku informował ówczesnego premiera gen. Władysława Sikorskiego oraz aliantów o sytuacji w okupowanej Polsce. W 1942 roku spotkał się z przedstawicielami środowisk żydowskich, którzy umożliwili mu przedostanie się do warszawskiego getta i obozu przejściowego w Izbicy. - Niemcy wywozili stamtąd Żydów, a podróż traktowali jako wstęp do ich niszczenia, wagony były wypełnione wapnem, odbywało się przygotowanie do zagłady - podaje Marek Wierzyński.
Jan Karski w Radiach Wolności >>>
Obserwacja, jak jeden naród niszczy drugi, była dla Karskiego doświadczeniem wstrząsającym. - Jako człowiek, który zobowiązania moralne traktował niezmiernie poważnie, przeżywał tę sytuację, w której elementarne prawa człowieka zostały zdeptane - przypomina prof. Marian Marek Drozdowski, historyk, przyjaciel emisariusza.
Z tymi doświadczeniami i informacjami dociera do Londynu. Spotyka się nawet z prezydentem Stanów Zjednoczonych Franklinem D. Rooseveltem. Nikt jednak nie stanął w obronie Żydów. - Bierność Zachodu bardzo go dotknęła. Przez całe swoje życie podkreślał obojętność świata na dramat Holokaustu - podkreśla Wierzyński.
Jan Karski (Jan Romuald Kozielewski) urodził się 24 kwietnia 1914 roku. Za swoją działalność konspiracyjną został dwukrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari - w latach 1941 i 1943. Po wojnie związał się z Uniwersytetem Georgetown w Waszyngtonie, gdzie wykładał przez 40 lat. W 1982 roku otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Przez wiele uniwersytetów polskich i światowych został uhonorowany tytułem doktora honoris causa. W 1998 roku był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Zmarł 13 lipca 2000 w Waszyngtonie. W stulecie urodzin zasłużonego dla sprawy Żydów Polaka rok 2014 został ustanowiony przez Sejm RP Rokiem Jana Karskiego.
***
Tytuł audycji: Wieczór odkrywców
Prowadził: Krzysztof Michalski
Goście: prof. Marian Marek Drozdowski - historyk z Polskiej Akademii Nauk, przyjaciel Karskiego, autor książki "Jan Karski Kozielewski 1914-2000" i redaktor Maciej Wierzyński – autor wywiadu-rzeki "Emisariusz własnymi słowami"
W audycji wykorzystano: nagranie archiwalne sekcji polskiej BBC z wypowiedzią Jana Karskiego z 1995 roku
Data emisji: 30.12.2014
Godzina emisji: 21.37
(asz/mm)