Armia Polska we Francji. Początek szlaku polskich żołnierzy na Zachodzie

4 stycznia 1940 roku podpisana została umowa między rządami Polski i Francji, dzięki której powołano do życia Armię Polską we Francji.

Obóz "Koczkodan"

Na zdjęciu: Armia Polska we Francji: Żołnierze w obozie ćwiczebnym Coetquidan podczas odpoczynku. Widać karabiny Berthier wz. 1907/15. Polskim ochotnikom wydano przestarzały, pochodzący z I wojny światowej, sprzęt. źr. Wikimedia Commons/dp

Umowa była zwieńczeniem dotychczasowych starań o utworzenie Polskich Sił Zbrojnych na francuskiej ziemi. Działania mające na celu sformowanie polskich jednostek nad Sekwaną podejmowano już 9 września 1939 roku. W myśl tej umowy miała powstać polska dywizja złożona z rodaków przebywających we Francji, USA i krajach Beneluksu.

ZOBACZ SERWIS POLSKIEGO RADIA WRZESIEŃ 1939

- Zaczynano we wrześniu od ochotników, których zgłosiło się we Francji ok. 19 tysięcy – mówił prof. płk Witold Biegański w audycji z cyklu "Dialogi historyczne".

Oddziały zaczęto formować w Camp de Coëtquidan, który Polacy, ze względu na trudną do wymówienia nazwę, szybko przemianowali na "Koczkodan". Szeregi ochotników zasilili żołnierze, którzy przedostali się do Francji przez Węgry i Rumunię po klęsce wojny obronnej.

W 1940 roku Wojsko Polskie we Francji stanowiło już pokaźną siłę. W jego skład wchodziły 4 dywizje (dwie gotowe do walki), brygada zmotoryzowana (pod dowództwem gen. Maczka), dwie samodzielne brygady, jednostek lotniczych i Marynarki Wojennej. - Wojsko Polskie we Francji liczyło około 85 tysięcy żołnierzy - mówił prof. płk Witold Biegański.

Brygady specjalnego przeznaczenia

Owe dwie samodzielne brygady - Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich i Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich - były formowane z myślą o specjalnym przeznaczeniu. Na przełomie 1939 i 1940 roku, w związku z agresją ZSRR na Finlandię, na Zachodzie powstała koncepcja ataku na Związek Radziecki - ówczesnego sojusznika Hitlera.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

- Stąd pomysł, aby wczesną wiosną 1940 roku wysłać korpus ekspedycyjny do Finlandii i zaatakować Związek Sowiecki także od południa, od strony Baku – wyjaśniał prof. Paweł Wieczorkiewicz. - W obu tych wyprawach mieli brać udział Polacy. Po to organizowano Brygadę Strzelców Podhalańskich, która miała się bić na froncie fińskim, po to organizowano Brygadę Strzelców Karpackich, która miała prawdopodobnie walczyć w okolicach Baku.

Taka operacja byłaby korzystna dla sprawy polskiej, gdyż potwierdzałaby stan wojny aliantów z ZSRR. Niestety z planów inwazji na Związek Radziecki nic nie wyszło.

Upadek Francji i ewakuacja

Gdy III Rzesza zaatakowała Francję 10 maja 1940 roku, Wojsko Polskie przystąpiło do obrony ziem sojusznika. Większość operacji, w których żołnierze polscy brali udział w trakcie trwającej ponad miesiąc kampanii, polegała na osłanianiu odwrotu wojsk francuskich.

Dzieje Wojska Polskiego we Francji zakończył upadek tejże w czerwcu 1940 roku. - Sikorski, zupełnie niezorientowany w przebiegu kampanii, pakował wojsko na front, podczas gdy należało za wszelką cenę dążyć do wywiezienia go do Wielkiej Brytanii - uważał prof. Paweł Wieczorkiewicz.

To jednak nie oznaczało zakończenia walk polskiego żołnierza na frontach II wojny światowej. Do Wielkiej Brytanii ewakuowano 27 tysięcy Polaków. Deklaracja Sikorskiego złożona przed Churchillem, że Polacy będą bronić Wielkiej Brytanii, załagodziła tendencje kapitulacyjne, dotąd silne wśród Brytyjczyków.

Na zdjęciu: Winston Churchill podczas przeglądu polskich wojsk, pierwszy z lewej - gen. Władysław Sikorski, źr. Wikimedia Commons/dp

Cichociemni-zobacz serwis specjalny

O dziejach żołnierza polskiego na zachodzie mówią prof. płk Witold Biegański i prof. Paweł Wieczorkiewicz - posłuchaj audycji.

bm