Bitwę pod Moskwą rozstrzygnął mróz

Impet Wehrmachtu

Zdobycie sowieckiej stolicy było jednym z trzech głównych celów niemieckiej kampanii w ZSRS, obok Leningradu i opanowania roponośnych pól na Kaukazie.

Po bitwie granicznej latem 1941 roku, w której rozgromiono wojska sowieckie na odcinku centralnym, ruszyła niemiecka ofensywa na Moskwę. Decyzja dowódców Wehrmachtu o wsparciu sił walczących na południu, sprawiła, że Niemcy dopiero w październiku 1941 roku rozpoczęli marsz na sowiecką stolicę.

Panika i chaos

Pierwsze uderzenie przyniosło oszałamiający sukces. Klęska wojsk sowieckich, chroniących dostępu do Moskwy, wywołała w mieście panikę. Funkcjonariusze aparatu centralnego uciekali w popłochu, a tłumy kryminalistów i maruderów plądrowały sklepy. Wydawało się, że koniec Związku Sowieckiego jest bliski.

W tym momencie Stalin, przy pomocy NKWD, żelazną ręką przywrócił w Moskwie porządek. Ustalił zasady ewakuacji i zapowiedział, że pozostanie w Moskwie do końca, bez względu na wszystko.

Zaczął też ściągać wojska z całego kraju. Dowództwo objął najwybitniejszy generał młodego pokolenia Gieorgij Żukow. 

Generał Mróz

Jednak losy bitwy rozstrzygnął kto inny. Dochodzące do 40 stopni mrozy sparaliżowały siły Wehrmachtu. Niemieccy żołnierze nie byli przygotowani na tak niską temperaturę, wielu - w letnich czy jesiennych mundurach - zamarzło. Przestał działać jakikolwiek sprzęt. Brakowało smarów, które umożliwiałyby poruszanie się czołgom i samolotom.

Niemiecka ofensywa dosłownie stanęła. Pod koniec listopada wojska Hitlera ostatkiem sił ruszyły do ostatecznego natarcia. W początku grudnia czołówki pancerne znajdowały się 30 km od Kremla. Wydawało się, że sowiecka stolica jest w zasięgu ręki.

Tymczasem przyszła informacja, że Japonia nie zaatakuje Związku Sowieckiego od wschodu. Wsparcie dywizji przerzuconych z Syberii pozwoliło Sowietom przejść do kontrofensywy.

Wiejący wicher, ryczący wrogowie

Po ciężkich walkach, toczonych w straszliwych warunkach klimatycznych i za cenę niebywałych strat, wojska niemieckie zostały odrzucone o 100-200 km od Moskwy na poszczególnych odcinkach frontu. Była to pierwsza klęska Wehrmachtu w bitwie lądowej i pierwsza w kampanii wschodniej.

Niemieccy generałowie wpadli w panikę. Planowali głęboki odwrót. Jednak Adolf Hitler uparł się i wydał rozkaz utrzymania pozycji. Za jego przekroczenie leciały głowy, odwoływano marszałków i generałów.

Dowódca doborowego oddziału SS pisał: "Wszędzie wiejący wicher północny, wszędzie ryczący wrogowie. Pozycje skrojono z lodowych bloków. Rozkazy ścisłe – nie wolno się cofać. Cierpienia były niewysłowione, nieopisane. Przemarznięci ranni natychmiast padali".

Ta koncepcja zemściła się straszliwie w Stalingradzie. Bitwa pod Moskwą zakończyła się 7 stycznia 1942 roku.

Posłuchaj audycji historycznych z udziałem wybitnego sowietologa prof. Pawła Wieczorkiewicza.

mjm/im