Zygmunt Kaczkowski – realistyczny romantyk

7 września 1896 roku zmarł Zygmunt Kaczkowski, pisarz, poeta i działacz niepodległościowy.

Pisarz dzisiaj zapomniany, pozostający w cieniu Józefa Ignacego Kraszewskiego czy Henryka Sienkiewicza, którzy zdominowali gatunek powieści historycznej. Tymczasem Zygmunt Kaczkowski był jednym z najwybitniejszych prozaików swoich czasów.

Żył i tworzył w dwóch epokach. Romantyzmu i pozytywizmu. Z początku poeta, później przede wszystkim prozaik i publicysta. Publikował w kraju i na emigracji. Mocno związany z Małopolską, o której traktuje większość jego utworów.

Zygmunt Kaczkowski urodził się w 1825 roku w rodzinie ziemiańskiej. Odebrał wykształcenie humanistyczne na Uniwersytecie Lwowskim, Wiedeńskim i Lipskim. Do Polski powrócił 1845 roku, w czasie, gdy przez Europę przetaczały się gwałtowne ruchy rewolucyjne.

Kaczkowski w 1846 roku brał udział w powstaniu krakowskim. Szybki i tragiczny koniec zrywu sprawił, że pisarz kilka lat spędził w więzieniu. Z tego okresu pochodzi zbiór jego poezji, wydany pod tytułem "Pieśni z otchłani". – Łatwo w nim zauważyć wszystkie cechy poezji romantycznej, z wezwaniem do walki narodowowyzwoleńczej na czele – mówił na antenie Polskiego Radia językoznawca prof. Stanisław Dubisz.

Przełom w poglądach ideologicznych Kaczkowskiego dokonuje się na początku lat pięćdziesiątych XIX wieku. Odwraca się od haseł romantycznych i porzuca poezję. Zaczyna pisać powieści współczesne i historyczne.

Apogeum twórczości pisarza to opowieści historyczne dotyczące XVII i XVIII wieku. "Bitwa o chorążankę", "Murdelio" i cykl nowel "Ostatni z Nieczujów". Charakterystyczną cechą tych książek, wpisujących się w typ gawędy szlacheckiej, jest realizm i krytycyzm w stosunku do przedstawicieli szlachty. Kaczkowski doskonale potrafił wykorzystać źródła historyczne, dzięki czemu jego powieści są mocno osadzone w realiach epoki.

- Powieści historyczne Kaczkowskiego łączy autentyzm pamiętników Jana Chryzostoma Paska i awanturniczość powieści Alexandre Dumas – podkreślał prof. Dubisz.

Dowiedz się więcej o życiu i twórczości Zygmunta Kaczkowskiego, słuchając audycji Wiesławy Zychowicz.