Jan Kochanowski. Poetycki mistrz z Czarnolasu

22 sierpnia 1584 roku zmarł Jan Kochanowski, wybitny poeta epoki renesansu. Zgon nastąpił nagle w trakcie obrad sejmu w Lublinie, prawdopodobnie wskutek udaru mózgu.

Młodość

Jan Kochanowski był bardzo zdolnym młodzieńcem, który zdobył uznanie swoich wychowawców. Urodził się w 1530 roku w rodzinnym majątku w Sycynie i jako nastolatek rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej.

– Pochodził ze średniej szlachty małopolskiej, miał dosyć liczną rodzinę. Ojciec zmarł dosyć wcześnie, więc możemy się domyślać, że młodzieńcze lata wypełniały mu starania o zabezpieczenie finansowe, ale jednocześnie o wykształcenie i edukację – powiedział Piotr Dmitrowicz w audycji "Mieć 19 lat".

W 1551 roku studiował w Królewcu, a w następnym roku przeniósł się do Włoch i rozpoczął naukę w Padwie. We Włoszech przebywał z przerwami do 1559 roku, w tym czasie odwiedził też Francję.

Życie dworskie

Po śmierci rodziców powrócił do Polski i objął w spadku część majątku, który następnie oddał w dzierżawę rodzinie. W tym czasie pełnił służbę na dworach magnackich. Dzięki protekcji dostał posadę na dworze królewskim i objął funkcję sekretarza Zygmunta II Augusta.

Krążył wokół wielkich osób ówczesnej polityki. Wziął udział m.in. w sejmie lubelskim w 1569 roku, w którego trakcie uchwalono akt unii lubelskiej, powołującej Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

450. rocznica zawarcia Unii Lubelskiej - zobacz serwis specjalny

Na tym samym sejmie odbył się hołd księcia pruskiego Albrechta Fryderyka Hohenzollerna przed królem Zygmuntem Augustem. Kochanowski opisał to wydarzenie w utworze "Proporzec albo hołd pruski", w którym sławił potęgę Rzeczpospolitej.

Narodziny legendy w Czarnolesie

Kilka lat później wycofał się z życia dworskiego i postanowił poświęcić się w większym stopniu twórczości literackiej. W 1574 roku przeprowadził się do dworku w Czarnolesie, znajdującym się w jego rodzinnych stronach na ziemi radomskiej. Wiosną 1575 roku ożenił się z Dorotą Podlodowską i założył rodzinę.

Przeprowadzka nie oznaczała ucieczki od świata, a Jan Kochanowski wciąż udzielał się w życiu publicznym i brał udział w sejmach walnych. Odnowił wówczas przyjaźń z Janem Zamoyskim, na którego wesele napisał tragedię "Odprawa posłów greckich".

Lata mieszkania w Czarnolesie przyniosły nie tylko upragniony spokój i poświęcenie się pracy literackiej, ale również osobiste tragedie rodzinne. W końcu lat 70. XVI wieku najpierw zmarł jego starszy brat Kasper, a następnie malutka córka Urszula. Jan Kochanowski bardzo ciężko przeżył stratę dziecka i poświęcił mu monumentalny cykl żałobnych trenów, uznawanych za największe dzieło poety. Opowiadają o cierpieniu i pokonywaniu żałoby.

Twórczość i spuścizna

Jego poezja cechowała się niesłychaną różnorodnością, poruszał poważne i lekkie tematy. Chciał przekazać odbiorcom kompletny pogląd na świat, postrzeganie wszystkich aspektów życia. Pisał treny, refleksyjne pieśni, psalmy, ale również lekkie i zabawne fraszki.

XVI wiek był momentem ukształtowania współczesnej polszczyzny. Jednym z jej współtwórców był Jan Kochanowski.

– Jan Kochanowski był niewątpliwie największym polskim twórcą doby odrodzenia, który mógł konkurować z największymi mistrzami starożytności. Najlepszym świadectwem wielkości Kochanowskiego jest fakt, że ciągle badacze literatury znajdują coś nowego – stwierdziła prof. Jolanta Choińska-Mika w audycji "Kronika polska".

sa